نقد روند ساخت پالایشگاه، عدد و رقم می خواهد!

روز دوشنبه، جوابیه ای از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی به یک گزارش روزنامه مردم سالاری در نقد پیشبرد پروژه‌های پالایشی منتشر شد که برای افرادی همچون من که در این حوزه دارای تجربه هستند دو نکته جالب داشت.
‎نکته اول در این جوابیه، ذکر نام "پالایشگاه قیرسازی قشم" برای پالایشگاه نفت خام فوق سنگینی بود که توسط رئیس جمهور و وزیر نفت افتتاح شد و به نظر می رسد با هدف کوچک انگاری این پروژه صورت گرفته باشد. شاید برای نخستین بار باشد که رییس جمهوری همراه با وزیر در مراسم افتتاح یک پروژه مهم حضور یافته اما معاون همان وزیر، اهمیت این پروژه را کوچک جلوه می دهد! هر فردی که اندکی آشنایی با فرآیندهای پالایشگاهی داشته باشد می داند آنچه در قشم افتتاح شده، صرفا یک پالایشگاه قیرسازی نبوده بلکه نخستین پالایشگاه نفت خام فوق سنگین بوده که نقش استراتژیک و مهمی برای ایران بویژه در شرایط تحریم دارد. پالایشگاه قیرسازی، پالایشگاهی است که وکیوم باتوم را دریافت و آن را به قیر تبدیل می کند. اما این پالایشگاه  35 هزار بشکه در روز نفت خام سنگین را که به سختی فروش می رود دریافت کرده و آن را علاوه بر قیر، به نفتا، گازوئیل و نفت سفید تبدیل می کند. این پالایشگاه، واحد تقطیر و واحد تقطیر در خلا دارد از اینرو علاوه بر محصولات ذکر شده قابلیت تولید خوراک واحدهای روغن سازی را نیز دارد. با افتتاح این پالایشگاه که توسط بخش خصوصی و با حمایت دولت بویژه در ماههای اخیر تکمیل شده، امکان تبدیل نفت خام سنگین که فروش آن در دوران تحریم دشوار است، به فرآورده های موردنیاز فراهم می گردد اما جالب اینجاست که یکی از معاونت های وزارت نفت که خود، متولی حوزه پالایش در کشور است، برای این پروژه چندان اهمیتی قائل نیست و آن را تا سطح یک پروژه قیرسازی تنزل می دهد!  
‎نکته دوم، کلی گویی های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی درباره پروژه های در دست اجرا در این حوزه است. درحالیکه آقای جلیل سالاری معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش، در اواخر آبان ماه و پس از بازدید از فازم دوم پالایشگاه آبادان، اعلام کرده بود که این پروژه تا اواخر سال به بهره برداری می رسد، شرکت پالایش و پخش در توضیحاتش اعلام کرده "آنچه توسط معاون محترم وزیر و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران درخصوص راه‌اندازی این واحد عنوان شده بود صرفا مربوط به واحد تقطیر طرح مذکور می‌باشد و سایر واحدهای فرآیندی را شامل نمی‌شود". این در حالیست که فاز دوم پالایشگاه آبادان از سال 96 چهار ساله شروع شده و تا شهریور امسال، 85 درصد پیشرفت داشته که حدودا ماهانه 1.8 درصد است. اگر روند پیشرفت پروژه همانند قبل بوده باشد، در چهار ماه اخیر درصد پیشرفت پروژه باید به 93 درصد می رسید. درحالیکه در جوابیه شرکت پالایش و پخش آمده است "افزایش قابل توجه پرسنل شاغل؛ پیگیری‌های مداوم و مدیریتی به منظور تسریع در پیشرفت طرح در دستور کار قرار گرفت تا عدم‌النفع بهره‌برداری و همچنین خطر افزایش جریمه‌های فاینانس جبران گردد." این درحالیست که پروژه با وجود اجرا در دشوارترین ماهها که شیوع کرونا باعث تاخیر در ارسال برخی تجهیزات و همچنین تعطیلی و نیمه تعطیلی کارگاهها و کاهش ظرفیت آنها شده بود، پیشرفت مناسبی داشته است. بهتر است مدیریت شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی درباره روند پیشرفت پروژه آمار دقیق ارائه دهند که پروژه تا پایان دی ماه چقدر پیشرفت داشته و چه زمانی به بهره برداری می رسد؟
‎این موضوع در مورد طرح بهبود فرآیند و کیفیت گازوئیل پالایشگاه اصفهان نیز صدق می کند. شرکت پالایش و پخش مدعی شده این پروژه "نسبت به برنامه، انحراف قابل توجهی دارد که با تغییر ساختار مدیریتی و پایش فرآیند و تامین تجهیزات مورد نیاز در اواسط سال‌ آتی بخشی از عقب‌افتادگی‌ها جبران و بهره‌برداری آزمایشی آغاز می‌شود." این درحالیست که پیشرفت پروژه گازوئیل سازی پالایشگاه اصفهان در شهریور امسال 98.5 درصد بود. این پروژه در سال 1396 حدود 30 درصد پیشرفت داشت که بدین معناست که در چهار سال اخیر، ماهیانه 1.5 درصد پیشرفت داشته است. اگر همان روند پیشرفت هم ادامه پیدا می کرد تا به حال باید این پروژه افتتاح میشد اما شرکت پالایش و پخش، آن را به سال آینده حواله داده است! در مورد این پروژه هم بهتر است شرکت پالایش و پخش به طور دقیق و همراه با عدد و رقم درصد پیشرفت، اعلام کند که پروژه تا چه میزان پیشرفت داشته است.