ماجرای جدال دکتر هاشمیان با وزارت بهداشت چه بود؟

همه چیز از یک لایو اینستاگرامی شروع شد. دهم فروردین دکتر هاشمیان، پزشک مستقر در بیمارستان مسیح دانشوری و متخصصICU ، در یک لایو اینستاگرامی انتقادات شدیدی را به وزارت بهداشت جهت جلوگیری از تولید یا واردات و استفاده از یک داروی ژاپنی به نام «فاویپیراویر» وارد آورد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، دکتر هاشمیان مدعی بود که وزارت بهداشت از ورود این دارو به دلیل نداشتن استاندارد «FDA» (سازمان غذا و دارو ایالات متحده) جلوگیری کرده، در حالی که ایَن داروی ژاپنی توانسته جان 27 نفر از 30 نفر بیماری را که تحت درمان این دارو بوده اند نجات دهد. همانطور که قابل پیش بینی بود، در روزهایی که کرونا در صدر خبرها قرار گرفته، این ویدئو مورد توجه قرار گرفت و سیل اظهارنظرهای موافق و مخالف در فضای خبری کشور به راه افتاد.
 
واکنش ها به یک ویدئو
نامه معاونت درمان وزارت بهداشت به رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اولین واکنشی بود که تاکید می‌کرد این دارو در پروتکل ابلاغی کشور وجود نداشته و نیاز به «کارآزمایی بالینی» دارد.
وزارت بهداشت سه روز پیش‌تر از این جنجال در نامه ای تاکید کرده بود که "مطابق نامه معاونت درمان وزارت بهداشت، تجویز هر نوع داروی خارج از پروتکل کشوری برای بیماران مبتلا به COVID-19 نیازمند ثبت کارآزمایی بالینی و اخذ مجوز کمیته اخلاق دانشگاه است."
در مقابل، حامیان دکتر هاشمیان مبادرت به جمع اوری امضا، برای حمایت از دکتر هاشمی در برابر وزارت بهداشت کردند. اما وضعیت پیچیده‌تر شد. انتشار یک فایل صوتی از دکتر هاشمیان توسط خبرآنلاین، نشان می‌داد همچنان بر مواضع خویش استوار است.
 
واکنش رسمی به هاشمیان
سرانجام روز سیزدهم فروردین بعد از سه روز کشمکش، سخنگوی وزارت بهداشت در یک نشست خبری، اولین واکنش رسمی/رسانه ای را به سخنان دکتر هاشمیان ارائه داد. کیانوش جهانپور گفت: مقررات و آیین‌‌نامه‌‌های حاکم بر ورود یک دارو به فهرست دارویی کشور مشخص است و هیچ جای دنیا در لایو اینستاگرامی درخواست ورود یک دارو به کشور را ابراز نمی‌‌کنند؛ این رفتارها ممکن است به دلیل خستگی ناشی از کار رخ دهد اما مطابق با اخلاق پزشکی نیست. جهانپور در ادامه تایید کرد که این دارو طبق آزمایشات، تأثیر نسبی بر بهبودی بیماران را نشان می‌‌دهد. اما به طرز سوال برانگیزی، همچنان بر تایید FDA  به عنوان مرجع، تاکید داشت. اتفاقی که هنوز باید منتظر آن باشیم، چرا که داروی «فاویپیراویر» در فهرست دارویی ایالات متحده قرار نگرفته است.
 
واکنش دکتر هاشمیان چه بود؟
به نظر می رسید حرف‌های آقای سخنگو مهر پایانی بر این کشمکش دارویی باشد. اما مصاحبه روز پنجشنبه دکتر هاشمیان با بخش فارسی یورونیوز، نشان داد که هیچ کدام از طرفین قصد کوتاه آمدن ندارند. هاشمیان در مصاحبه با این رسانه فرانسوی گفته: "این دارو چون تولید ژاپن است، دارای FDA آمریکا نیست. ما این دارو را روی ۳۰ مریض به کار بردیم و دیدیم که این افراد خوب شدند. یعنی سیتی اسکن این افراد بعد از یک هفته بهتر شد."

دکتر هاشمیان در ادامه مدعی شده که وزارت بهداشت از ما ناراحت است که چرا جلوتر از کمیسیون وزارت حرکت کرده‌ایم. او در ادامه تاکید کرده که شرکت‌های داخلی پیگیر تولید این دارو هستند: "یعنی در پی اخذ مجوز تولید Favipiravir هستند ولی وزارت بهداشت فعلا به آنها مجوز نداده است. آقای دکتر قانعی یک فایل صوتی منتشر کرده که این دارو را سه شنبه تحویل بیمارستان مسیح دانشوری داده‌ایم ولی این حرف کذب است." دکتر هاشمیان انتقادات زیادی را به وزارت بهداشت داشته که در جای خود قابل بررسی است: "افراد نامتخصص را دعوت به کار می کنند؛ افرادی که در فیلد درمان نیستند. مثلاً الان یک متخصص بیهوشی قلب را برای تهیه پروتکل درمان طبی کووید ۱۹ دعوت به همکاری کرده‌اند . متخصص بیهوشی قلب چه ربطی به داروی ضدویروس دارد؟ وزارت بهداشت در تیمش از افرادی استفاده کرده که ارتباطی به درمان ویروس و درمان ICU ندارند. من به شما قول می‌دهم اگر ما در ایران از این دارو استفاده کنیم، کشورهای دیگر هم کار ما را تکرار و از این دارو استفاده می‌کنند."
 
تولید دارو در کشور
در نهایت روز پنجشنبه رئیس سندیکای تولید کنندگان مواد اولیه دارویی در مصاحبه ای با فارس تایید کرد که این دارو در کشور در حال تولید است و یک شرکت شروع به وارد کردن آن کرده است. همچنین موفق به واردات مواد اولیه آن شده‌ایم و اگر نتایج آزمایش‌های بالینی تایید شود ظرف چند روز آینده یک میلیون دوز از داروی فاویپیراویر که توسط صنایع دارویی تولید شده وارد بازار خواهد شد.
 
یک دعوای بیهوده
وضعیت بحرانی که کرونا ایجاد کرده، بیشتر از هر چیزی توانست ناهماهنگی‌های داخلی دستگاه‌های مسئول را عیان کند. در این میان اختلاف کادر درمانی و وزارت بهداشت (که قاعدتا در راس هرم مبارزه با کروناست)، ضربه‌ای شدید به افکار عمومی و سلب اعتماد به هر دو طرف می‌شود.
حالا که بعد از سه روز کشمکش مشخص شده یک میلیون دوز از این دارو در کشور موجود است، بیهوده بودن این جنجال بیش از پیش عیان شده است. با تطبیق تاریخ ویدئو و فرآیند تولید دارو، شکی نیست که شرکت‌های تولید و واردکننده، خیلی زودتر از دعوای میان دو طرف، دست به تولید و واردات این دارو زده‌اند. با این حال نمی توان پذیرفت که وزارت بهداشت، اطلاعی از این موضوع نداشته باشد.
بدون زیر سوال بردن زحمات وزارت بهداشت در این بحران بزرگ، به نظر می رسد اگر قرار باشد کادر درمان از سر استیصال به شبکه‌های اجتماعی پناه برده و افکار عمومی را در انتخاب دوگانه کاذب پزشک/وزارت‌خانه قرار دهند، بهتر است وزارت بهداشت در سازماندهی خود تجدیدنظر جدی به عمل بیاورد. گزارش: موسی حسن وند