نشانه‌های ناامیدی اروپا از احیای برجام

لارا روزن روزنامه‌نگار آمریکایی در خبرنامه‌ی خود تحت عنوان «دیپلماتیک» نوشت: مقامات فعلی و سابق اروپایی به شکل فزاینده‌ای ناامید هستند و نگرانی دارند که ایالات متحده ممکن است اجازه دهد احیای برجام به دلیل آنچه که آن‌ها احتیاط سیاسی کاخ سفید در مورد یک موضوع عمدتا نمادین می‌دانند، شکست بخورد.
دیپلماتیک ادامه داد: مقامات فعلی و پیشین اروپایی ابراز نگرانی کرده و هشدار داده‌اند که آمریکا ممکن است با احتیاط‌ سیاسی در زمینه مسئله‌ای که تا حد زیادی نمادین است، موفق به احیای توافق هسته‌ای نشود. یک دیپلمات اروپایی که در جریان مذاکرات بود،‌ گفت: هر روزی که بدون دست یافتن به توافق سپری می‌شود، خطر از دست دادن همه چیز به طرز قابل توجهی افزایش می‌یابد. این مقام اروپایی با اشاره به آمریکا و ایران گفت: آن طور که من می‌بینم، هر دو طرف مسیر جداگانه‌ای را می‌روند و فاصله در حال کمتر شدن نیست.
در این گزارش همچنین آمده است: خاویر سولانا، مدیرکل پیشین ناتو و کارل بیلت، نخست‌وزیر پیشین سوئد این هفته در واشنگتن پست نوشتند که «بایدن باید به طور جدی هزینه‌های انفعالش در قبال ایران را بپذیرد و راهی رو به جلو بیابد یا این که خود را در درگیری دیگری خواهیم یافت که هیچ کسی آن را نمی‌خواهد.»
دیپماتیک نوشت: سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه روز ۱۹ مه در یک کنفرانس خبری گفت، «توافق پیش‌نویس در زمینه از سرگیری پایبندی به برجام دو ماه است که آماده شده. به همین دلیل است که مذاکره‌کنندگان تروئیکای اروپا [فرانسه، آلمان و انگلیس] وین را ترک کردند، آن‌ها متقاعد شده بودند که [توافق] می‌تواند ظرف مدت کوتاهی نهایی شود». به گفته او، « اگرچه [مذاکرات] به خاطر مسئله‌ای با وقفه مواجه شده که بین آمریکا و ایران است و به برجام مربوط نیست». او افزود: ما از تمامی طرفین می‌خواهیم رویکردی مسئولانه در پیش بگیرند و فورا تصمیمات لازم را برای نهایی‌سازی توافق اتخاذ کنند. این که فکر کنیم توافق می‌تواند به طور نامحدود روی میز بماند، اشتباهی جدی و خطرناک خواهد بود.
در ادامه گزارش دیپماتیک آمده است: با وجود این که متن توافق پیش‌نویس درباره احیای توافق هسته‌ای نهایی شده در نظر گرفته می‌شود، مذاکرات بر سر احیای توافق از مارس بر سر درخواست ایران برای خارج کردن نام سپاه پاسداران از «فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی» آمریکا، به بن بست رسیده است. بنا بر گزارش‌ها، دولت آمریکا گفته بود تنها در صورتی حاضر به انجام دادن این کار خواهد شد که ایران با یک کار غیر هسته‌ای دوسویه توافق کند، مثلا این که دو طرف توافق کنند مقامات پیشین یک‌دیگر را هدف قرار ندهند. این گزارش می‌افزاید: انریکه مورا، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره‌کننده آن در مذاکرات وین هفته گذشته برای مطرح کردن پیشنهادهایی در زمینه عبور از این بن بست، به ایران سفر کرد. به گفته منابع مطلع، یکی از پیشنهادهایی که مورا مطرح کرد، این بود که پس از به سرانجام رساندن احیای توافق هسته‌ای، درباره موضوع حذف نام سپاه پاسداران از این فهرست مذاکره شود. یکی از کارشناسانی که با اعضای مختلف مذاکرات رایزنی دارد، رو جمعه(۲۰ مه) گفت که پس از سفر این مقام اتحادیه اروپا به تهران، او مطلع شده است ایرانی‌ها ممکن است پس از اجرایی شدن بازگشت دوجانبه آمریکا و ایران به پایبندی سیگنال‌های مثبتی از ایران دریافت کرده است. این کارشناس که نمی‌خواست نامش فاش شود، گفت که کامل به توافق، مایل به بررسی پیشنهادی برای حل کردن مسئله سپاه پاسداران باشند.
وبگاه تحلیلی دیپماتیک در ادامه آورده است: اما یک دیپمات اروپایی‌ که پیش‌تر نظرات او مطرح شد، در پاسخ به این سوال که چه نظری درباره این سیگنال‌های مثبت دارد، گفت که متاسفانه این ساده‌انگاری بیش از حد است و او نسبت به این موضوع بدبین است. به گفته او،«این لزوما دلیلی برای خویش‌بینی بیش از حد نیست». کارشناس دیگری که در جریان رایزنی‌های مورا در ایران بود، به شرط فاش نشد نامش نتیجه را «بدون پیش‌رفت تلقی کرد.»
در این گزارش همچنین آمده است: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته اعلام کرد که ایران ۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد را انباشته کرده است. کارشناسان در زمینه منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای ارزیابی کرده‌اند که این موضوع به معنای این است که اگر ایران بخواهد، می‌تواند مواد شکافت‌پذیر کافی برای تولید یک بمب را در مدتی کمتر از دو هفته در سطح بالاتری غنی‌سازی کند. کِلسی دِیونپورت، مدیر بخش سیاست‌های منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای در انجمن کنترل تسلیحاتی به دیپلماتیک گفته است،‌ »خطر ماجرا این است که برنامه غنی‌سازی ایران تا حدی پیش رفته است که زمان گریز آن می‌تواند غیرقابل تشخیص باشد». به گفته او، «من فکر می‌کنم احتمال این که ایران گامی قطعی به سوی تسلیحات هسته‌ای بردارد، وجود ندارد اما آمریکا و اسراییل احتمالا مایل به کنار آمدن با این خطر باشند.»
دیپلماتیک می‌نویسد: انتظار می‌رود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش فصلی‌اش درباره برنامه هسته‌ای ایران را اوایل هفته آتی منتتشر کند که پیش از آغاز نشست شورای حکام در ۶ ژوئن خواهد بود. علاوه بر این، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات وین قرار است چهارشنبه ۲۵ مه، در جلسه توجیهی کمیته روابط خارجی سنای آمریکا درباره امور مذاکرات برجامی[توافق هسته‌ای] شرکت کند.
در ادامه این گزراش آمده است: دیونپورت می‌گوید، سریع‌ترین و موثرترین راه قابل راستی‌آزمایی بازگردانی برنامه هسته‌ای ایران از طریق بازگشت آمریکا و ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای خواهد بود، پیش از آن که کار از کار بگذرد.
او می‌گوید، «بهترین گزینه ممکن بازگردانی برنامه هسته‌ای ایران و برقراری دوباره بازرسی‌های سرزده در اسرع وقت است. تنها راه این کار هم احیای توافق هسته‌ای است». او گفت، «انفعال دولت بایدن این فرصت مهم برای به عقب بازگرداندن برنامه هسته‌ای ایران را به خطر می‌اندازد». طبق گفته او، « آن‌ها اجازه می‌دهند که راهنمایشان در تصمیم‌گیری، سیاسی‌کاری و نه سیاست‌های موثر در زمینه منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای باشد. تهدید هسته‌ای همچنان افزایش خواهد یافت، مگر روندی معقول‌تر را در پیش بگیرند».
تلاش آمریکا برای حفظ فشار اقتصادی
در میانه کمای نسبی مذاکرات وین ، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در اظهاراتی با بیان اینکه بحث آزادسازی پول‌های ایران به تحریم‌ها گره خورده است عنوان کرد: باید فشار اقتصادی را حفظ کنیم.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز جمعه در کنفرانسی خبری در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید می‌توانم چیزی در مورد کره جنوبی بپرسم؟
آیا رئیس جمهور در سفر خود به کره جنوبی به موضوع ۷ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران خواهد پرداخت؟ پاسخ داد: «می‌دانید، در سطوح فنی و تخصصی، ما به طور منظم در مورد این موضوع با کره جنوبی صحبت می‌کنیم. این موضوع با تحریم‌های اعمال شده علیه برنامه هسته‌ای ایران گره خورده است. نمی‌دانم در دستور کار دو رئیس جمهور قرار خواهد گرفت یا نه.»
وی در سوال دیگری که آیا می‌توانید موضع ایالات متحده در مورد مسدود کردن این سرمایه‌ها را روشن کنید گفت: «دیدگاه ما این است که تحریم‌ها باید اجرا شوند و تا زمانی که ایران به پیشبرد برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد، باید با متحدان و شرکای خود کار کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که شاکله‌ی فشار اقتصادی بر آن‌ها را حفظ می‌کنیم تا آن‌ها را در نهایت ترغیب به قبول توافقی منصفانه و معقولانه که در روی میز در وین است، بکنیم.»
اگرچه متن پیش‌نویس توافق بر سر احیای توافق هسته‌ای تکمیل شده است، اما مذاکرات برای احیای این توافق از ماه مارس به دلیل بحث حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از لیست تروریسم آمریکا به بن‌بست رسیده است. طبق گزارش‌ها، دولت ایالات متحده گفته است که این کار را تنها در صورتی انجام می‌دهد که ایران با اقدام متقابل غیرهسته‌ای موافقت کند، از جمله اینکه هر دو طرف توافق کنند که مقامات سابق یکدیگر را هدف قرار ندهند.
انریکه مورا، معاون دبیرکل اتحادیه اروپا هفته گذشته به ایران سفر کرد تا در مورد پیشنهادات برای خروج از بن بست گفتگو کند.
به گفته‌ی منابع، یکی از پیشنهاداتی که مورا به تهران منتقل کرد این بود که پس از نهایی شدن احیای توافق هسته‌ای، درباره موضوع سپاه پاسداران مذاکره شود.
یک کارشناس که در مذاکرات با طرف‌های مختلف مشورت می‌کند، جمعه (۲۰ مه) گفت که سیگنال‌های غیرتایید شده‌ی مثبتی از ایران پس از سفر اتحادیه اروپا می‌شنود.
اما وقتی از یک دیپلمات اروپایی در مورد سیگنال‌های محتاطانه مثبت از سوی تهران پرسیده شد، گفت که متاسفانه این یک ساده‌سازی بیش از حد اتفاقات است و اتفاقات او نسبت به تحولات پیش رو بدبین است. کارشناس دیگری که درباره رایزنی‌های مورا در ایران در جریان قرار گرفته بود، نتیجه‌ی گفتگو‌ها را «حرکت بدون پیشرفت» توصیف کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته اعلام کرد که ایران حدود ۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد جمع‌آوری کرده است.
داونپورت گفت: «من فکر می‌کنم بعید است که ایران به سمت سلاح‌های هسته‌ای حرکت کند». اما آمریکا و اسرائیل ممکن است تمایلی به زندگی با این خطر نداشته باشند.
انتظار می‌رود آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش سه ماهه بعدی خود را در مورد برنامه هسته‌ای ایران در اوایل هفته آینده و پیش از نشست بعدی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی که در ۶ ژوئن برگزار می‌شود، منتشر کند.
راب مالی، نماینده آمریکا در امور ایران، قرار است در کمیته روابط خارجی سنا درباره مذاکرات برجام تا امروز چهارشنبه، ۲۵ می، شهادت دهد.
داونپورت، کارشناس کنترل تسلیحات، گفت سریع‌ترین و مؤثرترین راه برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران به طور قابل راستی آزمایی این است که ایالات متحده و ایران قبل از اینکه خیلی دیر شود به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای بازگردند.