میراث آیت الله طالقانی چه بود؟

«بزرگان، محققین و فلاسفه برای تشکیل مدینه فاضله و برای مردمی که در راه تحقق چنین اجتماع بزرگ و عظیم و انسانی‌ای هستند، می‌گویند باید کلمه مرگ از چنین اجتماعی حذف شود. همان‌طوری که از زبان باید حذف شود از اندیشه هم باید رانده شود.»
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، پنجشنبه ۱۹ شهریور ۱۳۹۴سالن اجتماعات «کانون توحید»؛ مکانی که قرار است برای دومین سال پیاپی پس از هفت سال وقفه‌ای که در برگزاری سالگرد مراسم «ابوذر زمان» بوجود آمده بود شاهد حضور دوستداران مکتب طالقانی باشد. سالن در حال پرشدن است و چهره‌های حاضر امروز و غایب دیروز در حال ورود به سالن و نشستن بر روی صندلی‌های ردیف اول هستند. دکتر مصطفی معین، احمد زیدآبادی، لطف‌اله میثمی، احسان شریعتی،‌ محمد بسته‌نگار، ابراهیم یزدی، محمدی اردهالی، هادی خانیکی، محمد ملکی، کیوان صمیمی، غلامعباس توسلی، هاشم صباغیان و جمعی از فعالان سیاسی ملی مذهبی و همرزمان و شاگردان سال‌های دور آیت‌الله. مراسم آغاز می‌شود و مجری سالن در حالی که پشت سرش تصویر آیت‌الله طالقانی خودنمایی می‌کند برای معرفی برنامه پشت تریبون حاضر می‌شود.
مراسم سی و ششمین سالگرد درگذشت «پدر طالقانی» با پخش قرآن مجید آغاز می‌شود و سپس مجری اعلام می‌کند که قرار است میزگردی با حضور دکتر جعفری، لطف‌الله میثمی، محمدی گرگانی و با اجرای اعظم طالقانی؛ در رابطه با رفتار و اعمال دیدگاه سیاسی آیت‌الله برگزار شود و سپس این افراد جهت قرار گرفتن پشت تریبون و آغاز میزگرد به روی سن می‌روند.
جعفری: آيت الله طالقاني قرآن را تنها یک متن مقدس صرف نمی‌دانست
در ابتدای این مراسم دکتر جعفری در سخنان خود به بحث تفسیر قرآن مرحوم آیت الله طالقانی پرداخته و سپس با اشاره به کتاب پرتوی از قرآن می‌گوید: این کتاب با سایر کتاب‌های تفسیر قرآن تفاوت ماهوی دارد. وی با تأکید بر روی این نکته که مرحوم طالقانی قرآن را کتاب طبیعت و هستی می‌دانست ادامه داد: طالقانی تفسیر برای تفسیر نمی کرد و قرآن را تنها یک متن مقدس صرف نمی‌دانست بلکه به آن به عنوان یک راهنمای عملی نگاه می کرد. وی با اشاره به آيات قرآن اضافه کرد: مرحوم طالقانی براساس نگاه قرآنی به کسانی به دنبال برپایی قسط بودند احترام می‌گذاشت.
جعفری تصریح کرد: آیت الله طالقانی با سوسیالیست‌هایی که به دنبال عدالت اجتماعی بودند همانند مبلغان مذهبی مبارز برخورد می‌کرد. وی با اشاره به نحوه برخورد برخی افراد با مارکسیست‌ها خاطرنشان کرد: در حالی که برخی مارکسیست‌ها را نجس می‌دانستند مرحوم طالقانی می‌گفت که «مگر مجبوری که بپرسی خدا را قبول دارد یا نه؟» و همچنین ایشان سر سفره آنها می‌نشست.
جعفری اظهار کرد: آیت الله طالقانی در تفسیر خود هرگز نمی‌گوید آنچه که من تفسیر کردم درست است و به غیر از آن چیزی نیست. بلکه ایشان همواره نظرات دیگران را با احترام یاد می‌کرد و در کتاب‌های خود هم از سایر نظرات استفاده می‌کردند. وی تأکید کرد: عده‌ای تفسیر ایشان را در زندان تحریم کردند چون مدعی بودند که ایشان تفسیر تکاملی را مطرح کرده است. در هنگامی که ایشان در زندان بودند ما از خانواده ایشان جویای احوالشان شدیم که نقل کردند آقای طالقانی گفته است: «چه کنم از دست علمای امامیه و ولایتیه». عده‌ای که به مرحوم می‌گفتند تو ولایت نداری و تبلیغ سنی گری می‌کنی در حالی که ایشان هیچ وقت از قرآن منحرف نشد. جعفری همچنین در ادامه سخنانش اضافه کرد: برخی برای مرحوم طالقانی در زندان، زندان درست کرده بودند.
میثمی: آيت الله طالقاني را پدر ایدئولوژیک دانش راهبردی می‌دانم
در ادامه این نشست لطف الله میثمی با اشاره به اینکه از زمان آشنایی وی با آیت الله طالقانی ۵۶ سال می‌گذرد، گفت: آقای طالقانی به عنوان یک آیت الله و یک فقیه رهبری مصدق را پذیرفت و چرایی این مسئله مهم است. وی در تشریح این مسئله گفت: چون مصدق احیای قانون اساسی مشروطیت را سرلوحه کار خود قرار داده بود، به همین خاطر مرحوم طالقانی رهبری مصدق را پذیرفت. میثمی اظهار کرد: در سال ۵۲ ایشان به من گفتند که اگر مارکسیسم به طبقات اصالت می‌دهد، اسلام به تغییر طبقه اصالت می‌دهد. با توجه به این مسئله دکتر مصدق بیش از هر فرد دیگری در عصر ما تغییر طبقه داد و از طبقه سلطنتی قاجار به طبقه ساده در احمد آباد رفت.این چنین تغییر طبقه‌ای با جوهر دین سازگار است. وی تأکید کرد: از آنجایی که مصدق راستگو بود و همه چیز را به مردم می‌گفت در نتیجه بازار جاسوسان راکد شده بود.
میثمی ادامه داد: مرحوم طالقانی به عنوان یک آیت الله و مفسر قرآن حزب نهضت آزادی را تشکیل داد و این کار او موجب شادی بچه‌های مذهبی شد. وی در ادامه برنامه در پاسخ به پرسش اعظم طالقانی دختر مرحوم طالقانی به عنوان مجری جلسه مبنی بر اینکه آیا آیت الله طالقانی بطور مطلق به مبارزه مسلحانه اعتقاد داشت یا آن را دوره‌ای می‌دانست؟ اظهار کرد: خط مشی دوره محدودی دارد. من خودم چریک بودم، اما بعد از انقلاب انرژی خود را روی مسائل فرهنگی متمرکز کردم. دلیل ندارد که مبارزه مسلحانه ابدی باشد. در آن زمان بسیاری از بزرگان از جمله مرحوم مطهری و باهنر هم مبارزه را تأیید می‌کردند. این مبارز سیاسی اظهار کرد: من ایشان را پدر ایدئولوژیک دانش راهبردی می‌دانم چون راهبرد یک مراحلی دارد و آقای طالقانی تفسیر تکامل یا زمان محوری که در قرآن مطرح کرد، خیلی مهم است. اگر ما بخواهیم استراتژی تعریف کنیم اصول در بستر زمان، استراتژی می‌شود. یعنی اگر عنصر زمان را در محور دین متوجه نشویم نمی‌توانیم به راهبرد برسیم.
میثمی گفت: وقتی که قبل از انقلاب یک بار آقای طالقانی را از زندان آزاد کردند و در بیمارستان سوم شعبان بستری بودند من به ملاقات ایشان رفتم که وقتی احوالشان را پرسیدم گفتند که من در این فکرم که آیا ما سازش کردیم که ساواک شاه ما را آزاد کرده است؟ مرحوم طالقانی گفت به این نتیجه رسیده‌ام که احتمالا ما را آزاد کرده‌اند که مردم در پشت سر ما صف ببندند و به این ترتیب در رهبری انقلاب یک انشقاقی ایجاد شود.
محمدی گرگانی: آيت الله طالقاني در بدترین شرایط هم به کسی اهانت نکرد
در ادامه این برنامه محمد محمدی گرگانی با تشریح وضعیت سیاسی و اجتماعی سال‌های قبل از انقلاب گفت: آن زمان دوره جنگ سرد بود و عصری بود که یک طرف بازنده و طرف دیگر برنده می‌شد اما در حالی که امروز صحبت از برد - برد است. در آن زمان هنوز ماندلا مطرح نبود و قهرمان نیز چگوارا بود. محمدی گرگانی با یادآوری دوران اسارت خود در سال ۱۳۵۴ در بند ۲ زندان اوین ادامه داد: یک بار وقتی من برای ایشان در مورد تفاوت مائو و لنین صحبت می‌کردم یکی از آقایان که با ما هم بند بود به کنایه گفت که احتمالا مائو نماز شب هم می‌خوانده است که مرحوم طالقانی با خنده به وی گفت که ای عوام اول گوش کن که چه می‌گوید و بعد او را نقد کن. وی اضافه کرد: آیت الله طالقانی با تمام بزرگان بهترین رابطه را داشت و در بدترین شرایط هم به کسی اهانت نکرد همان‌طور که علیه مارکسیست‌ها نیز تعیبر نامناسب به کار نبرد و پشت سر آنان یک حرف غلط نزد در حالی که همواره استقلال خود را حفظ می کرد.
محمدی گرگانی خاطر نشان کرد: در آن زمان که بازی برد و باخت بود طالقانی به هیچ کسی اهانت نکرد و وقتی در زندان اعلام کردند که قرار است پرویز ثابتی (مرد شماره دو ساواک) بیاید و من برای ایشان توضیح دادم که وی چه نوع انسانی است، مرحوم طالقانی گفت که او هر که باشد انسان است؛ به گونه‌ای با او حرف بزنیم شاید دلش نرم بشود.
ساختار نهادهای دینی از منظر آيت الله طالقانی
پس از اتمام میزگرد و پخش نماآهنگی از سخنان آیت الله همراه با تصاویر وی، محمد مجتهد شبستری برای ایراد سخرانی به جایگاه رفت و ضمن تشریح کتاب «بحثی پیرامون مرجعیت و روحانیت» که نوشته جمعی از بزرگان از جمله شهید مطهری و شهید بهشتی است به بیان برخی از دیدگاه‌های آیت الله طالقانی پرداخت و اظهار کرد: آیت الله طالقانی با دو قدرت سیاسی و روحانیت در زمان خود رو به رو بود. وی در ادامه با اشاره به این نکته که طی چند سال گذشته فضای دینی در کشور به شدت نزول پیدا کرده گفت: باید به فکر اسلام پاک از خرافه‌ها، فتواهای ضدانسانی و ضد حقوق بشری و به‌وجود آوردن یک تفکر دینی بمنظور صاف کردن جاده‌ی تفکر صحیح عقلانی باشیم تا نسل آینده ما بتواند در دین صحیح تفکر کند و در سیاست صحیح عمل کند.