واشنگتن تماشاچی نقش آفرینی تهران و مسکو

جنگ سوریه که این روزها وارد ششمین سال خود می شود به گره کوری در منطقه خاورمیانه و در سطح بین الملل بدل شده است. بحرانی که در این سالها فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. بالا و پایین هایی که موضع برخی کشورها را در قبال این بحران تقلیل داده یا شدت بخشیده است و در ماه های اخیر شاید کلید حل این بحران را در دستان ایران، روسیه و ترکیه قرار داده است تا جاییکه در گزارشی که در خبرگزاری آسوشیتدپرس منتشر شده بود به نقش ایران، سوریه و ترکیه در حل بحران سوریه پرداخته شد.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، این خبرگزاری در گزارشی با بیان این‌که "رهبری مذاکرات سوریه به روسیه، ایران و ترکیه واگذار شده است" نوشت: واشنگتن که سال‌ها به شکلی ناموفق مذاکرات صلح سوریه را هدایت می‌کرد، در حال حاضر تنها به یک تماشاچی تبدیل شده است. به گزارش ایسنا، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت، آمریکا که سال‌هاست طعم شکست را در متوقف کردن خونریزی‌ها در سوریه چشیده است، اکنون در روزهای پایانی دوران ریاست جمهوری باراک اوباما تنها به یک تماشاچی جنگ داخلی در سوریه تبدیل شده است. هر چند جان کری وزیر امور خارجه آمریکا کماکان به صورت گاه و بیگاه با وزیران امور خارجه روسیه، ترکیه و کشورهای عربی درباره آتش بس گفت‌وگو می‌کند که نتایج نه چندان قابل توجهی هم در پی‌داشته است. اما در شرایطی که کمتر از دو ماه تا آغاز به کار رسمی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا زمان باقی است، دولت اوباما حتی ادعایی هم درباره نقش داشتن در روند برقراری صلح در سوریه که سال‌ها به شکلی ناموفق آن را هدایت می‌کرد، ندارد. ارتباطات رسمی با روسیه و دیگران در ژنو که نقطه اصلی این دیپلماسی به رهبری آمریکا بود، دیگر پایان یافته است.
برگزاری نشست مشترک 30 آذر وزیران خارجه 3 کشور ایران، روسیه و ترکیه درباره تحولات سوریه در مسکو که نتیجه آن توافق برای برگزاری نشست آستانه بود را می توان نقطه عطفی در روند حل سیاسی بحران سوریه دانست. وزیران خارجه ایران، ترکیه و روسیه در پایان نشست سه جانبه مسکو بیانیه ای را درباره وضعیت سوریه صادر کردند. این نخستین نشست مشترک وزیران خارجه ایران، روسیه و ترکیه بود. این سه کشور از طریق رایزنی با یکدیگر توانستند موضوع خروج افراد مسلح و غیرنظامیان از شهر حلب را اجرایی کنند. در بیانیه پایانی این نشست ایران، روسیه و ترکیه بر حمایت کامل خود از حاکمیت، استقلال، یکپارچگی و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان یک دولت چند نژادی، چند مذهبی، غیرفرقه ای و دمکراتیک تاکید می کنند. همچنین ایران، روسیه و ترکیه متقاعدند که منازعه سوریه راه حل نظامی ندارد. آنها بر نقش سازمان ملل متحد در تلاش ها برای حل این بحران بر طبق قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل صحه می گذارند. وزرای امور خارجه پیشنهاد رئیس جمهور قزاقستان برای میزبانی چنین نشستی مورد توجه قرار می دهند. مذاکرات طرف های سوری نیز یکی از اصلی ترین بندهای بیانیه پایانی نشست 30 آذرماه وزیران خارجه روسیه، ایران و ترکیه در مسکو است که مبارزه با داعش و جبهه النصره، فراخوان جهانی برای همکاری علیه تروریسم، حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه، رد راهکار نظامی برای حل بحران کنونی، اجرای قطعنامه 2254 شورای امنیت، کمک فراگیر به سوری ها، لزوم اجرای نظام خروج آزادانه مردم از مناطق درگیری و تحت سلطه تروریست ها و همچنین پشتیبانی از برگزاری مذاکرات سوری-سوری در قزاقستان را شامل می شود.
با پایان نشست مسکو و در پی گفت‌وگوی رهبران روسیه و قزاقستان درباره مذاکرات صلح سوریه که قرار است در آستانه برگزار شود، نورسلطان نظربایف از وزارت خارجه قزاقستان خواست تا مقدمات برگزاری مذاکرات را فراهم کند. اجلاس آستانه قرار است در4 بهمن ماه به میزبانی دولت قزاقستان و با حضور نمایندگان دولت و معارضه سوریه و با نظارت سه کشور ایران، ترکیه و روسیه و مشارکت نماینده سازمان ملل متحد برگزار شود. این اجلاس با هدف تقویت روند سیاسی و یکپارچه کردن تلاش ها برای مبارزه با تروریسم و ایجاد ثبات و استقرار در سوریه تشکیل خواهد شد.
پس از نشست مسکو که در سطح وزیران امورخارجه سه کشور برگزار شد. روز جمعه نیز حسین جابری انصاری معاون عربی و آفریقا وزارت امور خارجه که پس از دیدار با دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل و دیدارها و گفتگوهایی در ژنو، وارد مسکو شده بود، با میخائیل باگدانف نماینده رئیس جمهور روسیه در امور خاورمیانه و آفریقا و معاون وزیر خارجه روسیه دیدار و در اجلاس سه جانبه معاونان وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه شرکت کرد.‌
دیدارهای جابری انصاری در ژنو در ادامه رایزنی‌های قبلی ایران و اتحادیه اروپا در خصوص تحولات منطقه، از جمله بحران سوریه صورت گرفت. در دیدار معاون عربی آفریقایی وزارت امورخارجه کشورمان با هلگا اشمید، نقش سازنده ایران در حل سیاسی بحران سوریه مورد تاکید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه قرار گرفت و طرفین بر ضرورت یافتن راه حل سیاسی برای بحران سوریه و سایر بحران‌های منطقه تاکید کردند. هلگا اشمیت در این دیدار گفت:" هدف ما از گفت‌وگو با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی در بحران سوریه آن است که با همفکری این کشور، به زمینه‌هایی که می‌تواند به پایان بحران سوریه از طریق آتش بس و طرح‌های بازسازی در این کشور کمک کند، دست یابیم. این طرح‌ها می‌تواند با همکاری سازمان ملل و دیگر بازیگران به این بحران طولانی پایان دهد." حسین جابری انصاری، معاون وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره بر این باور بوده است که بحران‌های منطقه و از جمله بحران سوریه راه حل نظامی ندارد و کشورهای ذی‌نفوذ در بحران سوریه باید نقش حمایتی و تسهیل‌گر خود را ایفا نمایند و تعیین سرنوشت آینده این کشور را به مردم سوریه محول کنند به نحوی که وحدت و تمامیت ارضی سوریه و حاکمیت ملی یکپارچه این کشور به دور از هر گونه مداخله خارجی حفظ شود. او با اشاره به ابعاد سیاسی، امنیتی و انسانی بحران سوریه اظهار داشت: ضرورت دارد کمک‌های بشردوستانه و بازسازی این کشور بدون هرگونه پیش‌شرط و به صورت فراگیر و همه‌جانبه و به طور همزمان با روند مقابله با تروریسم و راه حل سیاسی برخواسته از یک گفت‌وگوی سوری - سوری همراه باشد.
جابری انصاری پس از ورود به مسکو در نشست های دو و سه جانبه با معاونان وزرای خارجه روسیه و ترکیه پیرامون ترتیبات برگزاری اجلاس آستانه بحث و تبادل نظر بعمل آورد. در این نشست که در دقایق نخست خود با حضور و سخنان سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه برگزار شد، معاون عربی و آفریقا وزارت امور خارجه و آقایان باگدانف و اونال معاونان وزارت امور خارجه روسیه و ترکیه، ترتیبات مربوط به اجلاس آستانه را مورد بحث و بررسی قرار دادند معاونان وزرای خارجه سه کشور همچنین توافق کردند به رایزنی های خود برای برگزاری موفق اجلاس آستانه و کمک به حل بحران سوریه ادامه دهند. همچنین جابری انصاری و بوگدانف در نشست دوجانبه خود آخرین شرایط و تحولات سوریه پس از آتش بس فراگیر که از 10 دی ماه در این کشور برقرار شده است را بررسی کردند.
وزارت خارجه روسیه روز شنبه با صدور بیانیه ای در پایگاه اینترنتی خود ضمن اعلام این موضع، نوشت: هیات های روسی، ایرانی و ترکیه ای در مسکو راهکارهای رسیدن به موفقیت بیشتر در مذاکرات سوری آستانه را بررسی کردند. در این بیانیه آمده است: در نشست مسکو که روز جمعه برگزار شد، میخائیل بوگدانف نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه و معاون وزارت امور خارجه، حسین جابری انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ایران و سدات اونال معاون وزارت خارجه ترکیه شرکت داشتند. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در ابتدای نشست بر اهمیت ادامه همگرایی سه کشور با هدف حل بحران سوریه و پیشبرد امور مربوط به مذاکرات آستانه تاکید کرد. وزارت خارجه روسیه خاطرنشان کرده است که طرف های شرکت کننده در نشست مسکو بر اهمیت مذاکرات آستانه تاکید کرده و آن را در راستای اجرای توافق های به دست آمده منجر به صدور قطعنامه 2336 شورای امنیت سازمان ملل برای تامین آتش بس پایدار و بلندمدت در سوریه و ادامه مبارزه با گروههای تروریستی دانستند. در بیانیه آمده است: مذاکرات آستانه همچنین برای تحرک بخشی به روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه مطابق قطعنامه 2254 شورای امنیت و تصمیم های گروه بین المللی حامیان این کشور مهم و ضروری است.
امید پایان یافتن بحران سوریه که علاوه بر پیامدهای داخلی برای این کشور با تعداد زیاد کشته و زخمی و خرابی و از بین رفتن زیرساخت ها، به سبب ایجاد ناامنی در مرزهای منطقه و همچنین آمار بالای آوارگان در سطح منطقه و بین الملل به موضوع مهم جامعه بین الملل تبدیل شده است، گاه افزایش می یابد و کورسویی را برای مردم این کشور نمایان می کند و گاه مجددا خاکستر ناامیدی را پراکنده می کند. این روزها اما امید با آزادی حلب دوباره به وجود آمده است که شاید بتوان همکاری تهران، مسکو و آنکارا و عزم جدی این سه کشور برای پایان بخشیدن به نزدیک به 6 سال خونریزی را ادامه بخش این حس دانست.