ترامپ یک‌تنه در برابر اردوگاه جهانی‌سازی

هیچ گردهمایی در دنیا به اندازه اجلاس داووس نماد جهانی‌سازی، تجارت آزاد و دهکده جهانی نبوده است. اما اجلاس داووس اکنون به صحنه جنگ بین دو پارادایم کلان تبدیل شده است: از یک سو ترامپ به عنوان نماینده یک پارادیم جدید، قصد دارد در مهدِ جهانی‌سازی، پارادایم تجارت آزاد را به چالش بکشد و از سوی دیگر نیز راهبران جهانی‌سازی و تجارت آزاد تمام عزم خود را جزم کرده‌اند تا به ترامپ ثابت کنند که تسلیم ناسیونالیسم و پوپولیسم وی نمی‌شوند. در بین حتی بین دولت آمریکا و متحدان آن شکاف ایجاد شده، شکافی که ایران می‌تواند به خوبی از آن استفاده کند.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، مجمع جهانی اقتصاد یا اجلاس داووس هر ساله در داووس، واقع در منطقه آلپ سوئیس در اواخر ماه ژانویه برگزار می‌شود. امسال در حالی این اجلاس در بلندی‌های آلپ در حال برگزاری است که داووس شاهد شدیدترین بارش برف در 20 سال گذشته است. از سوی دیگر، ترامپ نخستین رئیس‌جمهور آمریکا است که در 18 سال گذشته در این اجلاس حاضر می‌شود.
اجلاس داووس نماد جهانی‌سازی و تجارت آزاد بوده است. استیو بنون، استراتژیست سابق ترامپ، که نقش مهمی در کمپین انتخاباتی وی داشت و سپس توسط خود وی برکنار شد، پیش از این در سال 2014، چیزی را که وی «حزب داووس» نامیده بود، به عنوان «دشمنان ناسیونالیسم» خطاب کرده بود. اکنون ترامپ در بین کسانی که به عقیده وی «دشمنان برنامه امریکا فِرست» هستند حاضر می‌شود تا نشان دهد که برای پیاده‌سازی پروژه سیاسی و اقتصادی‌اش، ترسی از تقابل با رهبران طرفدار جهانی‌سازی و تجارت آزاد ندارد.
اجلاس داووس امسال خیلی زود به صحنه تقابل‌ها تبدیل شد. حتی پیش از این که ترامپ وارد بلندی‌های آلپ شود، مودی نخست وزیر هند در سخنرانی خود در این اجلاس عنوان کرد که جهانی‌سازی مورد حمله «نیروهای حمایت‌گرایی» قرار گرفته است. وی گفت در تمام نقاط جهان، «مذاکرات تجاری دوجانبه و چندجانبه دچار نوعی جمود و سکون شده است»! اشاره مودی بی‌شک به ترامپ بوده است. ترامپ به خروج از پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) تهدید کرده است؛ آمریکا را از معاهده تجارت آزاد آسیا-اقیانوسیه (ترانس پاسیفیک) خارج ساخته؛ مذاکرات بر سر معاهده تجاری ترانس آتلانتیک با اروپایی‌ها را متوقف ساخته؛ و حتی تهدید کرده که معاهدات تجاری با کشورهایی نظیر کره جنوبی را نیز لغو خواهد کرد.
سال گذشته اجلاس داووس در حالی برگزار شد که ترامپ هنوز رئیس جمهور منتخب بود و رسماً قدرت را در دست نگرفته بود. وی در سال 2017 نماینده‌ای به داووس نفرستاد و خود نیز در آن حضور نیافت. با این حال، وی در اجلاس سال گذشته نیز بارها مورد حمله قرار گرفت. شی‌جین پینگ، سال 2017 نخستین رئیس جمهور چین بود که در 40 سال گذشته در این اجلاس حضور می‌یافت. وی که کشورش در دوران مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مورد حمله‌های بسیار قرار گرفته بود، از فرصت اجلاس داووس استفاده کرد تا نشان دهد که چین در کمپ جهانی‌سازی و تجارت آزاد قرار دارد. شی‌جین پینگ در داووس گفت که «جنگ تجاری به نفع هیچ کس نیست». وی بازگشت به حمایت‌گرایی و بستن درهای اقتصاد کشور را رد کرد و گفت حمایت‌گرایی، «محبوس کردن خود در اتاق تاریک» است. شی‌جین پینگ سال گذشته در مجمع جهانی اقتصاد گفت که «اقتصاد دنیا شبیه اقیانوسی است که نمی‌توانید از آن بگریزید» و «سیاست‌های پوپولیستی می‌تواند جنگ و فقر را در پی داشته باشد».
سال گذشته ترامپ هنوز رئیس جمهور منتخب بود و اجلاس داووس به نوعی با شبح ترامپ می‌جنگید. اما امسال خطرات ترامپ برای جهانی‌سازی به یک واقعیت تبدیل شده و حتی وی قصد دارد ایده‌های پوپولیستی، ناسیونالیستی و حمایت‌گرایانه‌اش را در این اجلاس نیز تبلیغ کند. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم سعی می‌کرد این تصویر را در دنیا ایجاد کند که رهبر «جهان آزاد» است. دکترین اقتصادی آمریکا از آن دوران تا پیش از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور این کشور، همواره حمایت از تجارت آزاد بود. با این حال ترامپ این تصویر را در هم شکسته و یک شکاف اساسی بین آمریکا و متحدانش ایجاد کرده است.
این رویه ترامپ، اگرچه به معنای ایجاد چالش‌هایی در اقتصاد جهانی است، اما فرصت‌هایی نیز برای ایران به همراه خواهد داشت. نارندرا مودی نخست وزیر هند اولین کسی بود که در اجلاس داووس امسال، به ایده‌ها و برنامه‌های اقتصادی ترامپ حمله کرد اما قطعاً او آخرین نفر نخواهد بود. حتی متحدان اروپایی آمریکا نیز از احتمالاً با صراحت تمام پویولیسم و حمایت‌گرایی اقتصادی را مورد حمله قرار خواهند داد. تاکنون هیچ کشوری در دنیا تسلیم هماوردجویی ترامپ نشده است و ایران می‌تواند از شکاف پیش آمده برای بهبود روابط خود با سایر کشورهای دنیا استفاده کند.