یادروز درگذشت سیبویه، زبانشناس ایرانی

برپایه‌ی گزارش تاریخ‌نگاران، «سیبویه» زبان‌شناس نامدار ایرانی در نخستین هفته‌ی ژانویه سال 793 میلادی در شیراز درگذشت.
به گزارش امرداد، وی در زمانی که هنوز به‌درستی به‌دست نیامده است در شهر بیضا در استان فارس زاده شد. شگفت است که آرامگاه دیگری، در جایی دیگر، برای سیبویه شناسایی شده است! در بندر سیراف، در استان بوشهر، سازه‌ای سنگ‌وگچی هست که بیش از اندازه ویران و کوچک است. این بنا در شمار آثار ملی ایران نیز ثبت شده است.
ویژگی تاریخی سیبویه از آن است که نخستین فردی بود که برای زبان تازی دستور زبان، صرف‌ونحو نوشت و آواها را در این زبان شناسه ساخت. نشانه‌های ضمه، فتحه، کسره و تنوین، نوآوری و کار سیبویه ایرانی است. وی با این عمل عنوان «سیبویه نحوی» را از آن‌ِ خود ساخت. بدون کاری که سیبویه کرد و در آن زمان یک شاهکار دانش زبان‌شناسی بود، پیشرفت زبان تازی شدنی نبود و پابرجایی این زبان به این گونه استوار نمی‌ماند. بدین‌سان، این ایرانیان بودند که برای تازیان دستور زبان (صرف و نحو) نوشتند. اگر سیبویه ایرانی برای زبان تازی دستور زبان ننوشته بود این زبان در نوشتار همانند لهجه (گویش) یکنواخت بودن خود را از دست می داد.
همچنین باید بدانیم که ادبیات در جهان تازی با ترجمه‌ی «کلیله و دمنه» از فارسی ساسانی به تازی در سده‌ی هشتم میلادی توسط روزبه (ابن مقفع) آغاز شد. با وجود این کار با ارزش، منصور خلیفه عباسی که با یاری نظامی ـ سیاسی ایرانیان بر سر کار آمده بود او را به دار آویخت.
در همه دانشنامه‌ها، ادبیات فارسی به عنوان گسترده‌ترین ادبیات در همه جهان ستایش شده است که با به شمار آوردن دیرینگی «اوستا» پیشینه‌ی سه هزار ساله دارد. ادبیات فارسی و به ویژه در سده‌های میانی دارای بهترین کیفیت در درازنای تاریخ است.
این مایه‌ی بالندگی و سرافرازی است که کتاب کاووسنامه (قابوسنامه) 11 سده پیش ما که یک امیر مازندرانی از دودمان زیاریان نوشته شده بود به همه زبان‌ها ترجمه شده است؛ نخست به یونانی و سپس به ترتیب هبرو، اسپانیایی، لاتین، آلمانی، انگلیسی (توسط سر توماس نورث)، فرانسه و ….
می‌دانیم که سده‌ها زبان دربار امپراتوران هند و عثمانی و روشنفکران هندی و روسیه جنوبی «فارسی» بود و در آنجا، می‌توان امیرخسرو دهلوی و محمد اقبال را نام برد. پس از ایجاد کشور پاکستان، سرود ملی آن کشور به زبان فارسی ساماندهی شد. اکنون هم در افغانستان، تاجیکستان و هر نقطه دیگر هر نوشته از فارسی زبانان و فارسی تبارها، ادبیات فارسی بشمار می‌رود.