عرضه خودرو در بورس کالا و حذف دلال ها

طی سال های اخیر و بعد از آغاز تحریم ها در سال 97، شاهد وضعیت نابسامان بازار خودرو در قیمت‌گذاری، عرضه، تولید و تقاضا بوده ایم. در این دوران تلاش های بسیاری در خصوص به تعادل رساندن قیمت خودرو در بازار انجام شده است که یکی از راهکارها استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه به خصوص بورس کالا است.
گروه اقتصادی عباس قاری-موافقان طرح فروش خودرو در بازار سرمایه معتقدند ورود هر نوع کالا یا محصول به بورس‌های کالا می‌تواند به رشد شفافیت و رقابت در اقتصاد کمک کند.تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که معامله و داد و ستد محصول های متنوع در بورس‌های کالا توانسته پیامدهای مطلوبی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داشته باشد و به نظر می رسد، خودرو نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
آنچه که مسلم است، برای اینکه بتوانیم نظارت و سیاست‌گذاری صحیحی در بازار خودرو داشته باشیم باید مبادلات در بستری شفاف انجام شود، به عبارت دیگر، امروز فروش خودرو در سامانه جامع وزارت صمت که حرف و حدیث های بسیاری را در پی داشته است، نتوانسته بازار خودرو را به تعادل برساند و این سامانه نیز از نظر عملکرد مشکلات خود را دارد.
سامانه یکپارچه فروش خودرو با نواقص فنی بالا مشکلات زیادی برای خودروسازان و عرضه خودرو توسط شرکت ها ایجاد کرده و با وجود شفاف سازی ایجاد شده ،عملا نه تنها باری از دوش تولید کنندگان و خریداران برنداشته است، بلکه بسیاری از برنامه های تولید و عرضه در خودروسازان را نیز دچار مشکل می کند.
به طور مثال در فروش قبلی و اختلال سامانه و خطا در اعلام نتایج تعهد بالایی خارج از برنامه فروش برای شرکت ایران خودرو ایجاد شد که این شرکت برای رضایت مشتریان زیر بار تعهدات اضافه رفت. همچنین فروش یک ماهه خودرو در سامانه یکپارچه  موجب شده تا خودروسازان در تامین نقدینگی دچار مشکل شوند. اما  پیش از این خودروسازان با فروش هفتگی نقدینگی مناسبی را جذب می کردند که با تزریق این نقدینگی به زنجیره تامین توانستند قطعات مورد نیاز برای تکمیل کردن خودروهای ناقص را تهیه کنند.
اما در این میان عرضه در بورس کالا موجب می شود تا از زیان خودروساز و مصرف کننده جلوگیری شود، چرا که در حال حاضر زیان انباشته ۱۱۷ هزار میلیاردی در صنعت خودرو حاصل سیاستگذاری های نادرست قیمت و فروش است که می تواند از طریق  عرضه خودرو بورس کالا متوقف شود.عرضه منظم خودرو در بورس کالا در مرحله اول به شفافیت بازار کمک می‌کند و در ادامه به حذف تقاضای کاذب، تعدیل قیمت برای مصرف‌کننده و افزایش برنامه‌ریزی نیز از دیگر دستاوردهای این روش فروش است که در دفعات قبلی فروش در این بازار تجربه شده است.
به نظر می‌رسد ظرفیت تولید خودرو می‌تواند به تقاضای واقعی برسد که این امر در وهله اول با عرضه در بورس کالا و حذف تقاضای کاذب و جذب سریع نقینگی و تزریق ان به چرخه تولید حاصل خواهد شد.  چرا که بخشی از تقاضای فعلی در بازار خودرو، واقعی نیست. در واقع به دلیل مابه‌التفاوت قیمت کارخانه و بازار، افرادی که نیازی به خودرو ندارند نیز برای کسب سود ترغیب به حضور در فرآیند قرعه‌کشی شده‌اند. به این ترتیب با عرضه خودرو در بورس ، تقاضای کاذب حذف خواهد شد.
عرضه خودرو در بورس کالا و تجربه ای که از این مسیر تا به امروز دیده شده است، نشان می دهد این روش توانسته دلال ها را از بازار تا حدودی حذف کند. بعلاوه کارشناسان صنعت خودرو معتقدند عرضه خودرو در بورس کالا کانال شفاف برای پیاده سازی برنامه های دولت و همچنین مسیری امن برای مردم به منظور تامین نیاز آنها فراهم می کند. زمانی که قیمت ها واقعی  شود، دلالی نیز بی معنی می شود و این رویه از طریق سازوکار شفاف بورس محقق خواهد شد. هر چند این روش از فروش شاید بسیار نو باشد، اما تجربه استفاده از ان مثبت بوده و شاید بتواند نقش یک مُسکن کارآمد در شرایط فعلی بازار را داشته باشد.