سعیدی کیا: نباید مثل فردی عادی حرف بزنیم

 انتخاب: محمد سعیدی کیا که این روز ها او را با صفت کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری می شناسیم در سال های پس از انقلاب همراهی با وزارتخانه های اقتصادی را در دولت های مختلف از سرگذرانده است. او درست در شرایطی پا به میدان انتخابات ریاست جمهوری گذاشته است که به زعم بسیاری از کارشناسان و اساتید حوزه اقتصاد، این روزها اصلی ترین دغدغه شهروندان « اقتصاد » تعریف می شود. اینکه سعیدی کیا با چه نگاهی به این دغدغه مهم شهروندان پا به میدان گذاشته است موضوع گفت و گویی است که با او انجام دادیم. گفت و گویی که در حاشیه یک مصاحبه سیاسی و کاملا انتخاباتی در نشست « کافه خبر » انجام شد. بررسی شاخص های اقتصادی نیز فقط به موضوع مسکن که روزگاری او وزارت آن را بر عهده داشته ختم نشد و او در مقابل پرسش های مهم تری در باره اقتصاد قرار گرفت. حتی از وزیر مسکن پرسیدیم که چرا وضعیت خودرو اینگونه شده است و او توضیح داد: « برای اینکه مدیریت‌مان دولتی بوده، نمی خواهم بگویم مدیر دولتی ضعیف است اما مدیر دولتی مقررات زیادی سر راهش وجود دارد. » متن کامل گفت و گو با محمد سعیدی کیا را در ادامه خواهید خواند:
در روند واگذاری‌ها به بخش خصوصی، برخورد شما با نهادهای شبه دولتی چگونه خواهد بود؟
ما با نهادهای شبه دولتی یک کمی بخش خصوصی را ضعیف کردیم
شما اگر رییس جمهور شوید در مقابل واگذاری به این نهادها مقاومت می‌کنید یا اصلا اعتقاد دارید همه نهادهای اقتصادی من جمله شبه دولتی‌ها باید بیایند، شفاف شوند، مالیات دهند و...
مگر الان مالیات نمی‌دهند همه شان مالیات می دهند
فرار مالیاتی ندارند؟
اگر داشته باشند هم دستگاه‌های مالیاتی باید برخورد کنند اما در مورد پرداخت مالیات همه مالیات می‌دهند. ببینید یک زمانی هست کار خاصی است و زمانی در مورد عموم کارها حرف می‌زنیم اگر عمومی است که باید بخش خصوصی فعال شود دستگاه‌های و نهادهای عمومی غیردولتی هم باید در رقابت با بخش خصوصی کار کنند نه اینکه از رانت استفاده کنند. از رانت هیچ کس به هیچ وجه نباید استفاده کند، چرا؟ اگر رقابت نباشد هم کیفیت افت می کند هم اینکه همه امکان ظهور و بروز ندارند اما وقتی رقابت بود معلوم می‌شود که چه کسی مدیریت قوی‌تری دارد، چه کسی تواناتر است، ممکن است در این نهادها کسی باشد که مدیریت قوی‌تری داشته باشد، در توانایی هم برنده شود اما باید کار در رقابت انجام شود و بخش خصوص تقویت شود. ببینید نهادهای عمومی قسمتی از کار کشور هستند اینکه بگوییم که خیلی زیاد هستند هم نیست. من از شما می پرسم بودجه کشور برای سال آینده چقدر است
تقریبا ۷۳۰ هزار میلیارد تومان!
همه این بنگاه‌های عمومی غیردولتی را روی هم بگذارید چقدر می شود؟
بیش از این می‌شود؟
نه هیچوقت نمی‌شود، ۱۵ درصد این هم نمی شود.
مثلا مجموعه شرکت‌های بنیاد که...
بودجه بنیاد حدود ۱۶ هزار میلیارد است.
نه فقط بودجه را منظورم نیست، کل مجموعه دارایی‌های را می‌گویم. تحلیل شما چیست؟
فرقی ندارد از دارایی بودجه به دست می آید، این داریی تبدیل به سود می شود شما بودجه را باید با بودجه مقایسه کنید.
نه خب لزوما هم اینگونه نیست چون بخشی از دارایی زمین و ساختمان و .. است. قبول دارید؟
مثلا می‌گوییم فلان دستگاه در مخابرات وزن بیشتری دارد، فلان دستگاه در سیمان وزن بیشتری دارد، این را قبول دارم اما فکر نکنید اینها بخش مهمی از اقتصاد کشور هستند، بالاخره آن دارایی تبدیل به مالیات و درآمد می شود. ببینید که درآمد و مالیات اینها چقدر است درآمد کشور چقدر است.
اتفاقا نقدی که به این دستگاه‌ها است این است که با توجه به پتانسیلی که در اختیارشان است سهم واقعی را در اقتصاد ندارند برای مثال بنیاد مستضعفان دوغ آبعلی با آن برند معروف را در اختیار گرفته اما یک شرکت ورشکسته را تحویل داده است. نظر شما در این باره چیست؟
شما نمی توانید از ۲۰۰ شرکت دو شرکت را در نظر بگیرید باید دید ریشه اشکال در این شرکت چه بوده است.
ببینید سوال این است که شما اگر رییس جمهور شوید از اینها خواهید خواست وقتی عملکرد ضعیفی دارند این شرکت‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنند؟
خیلی‌ها را واگذار کردند من اگر رییس جمهور شوم با آنها تعامل قوی برقرار می‌کنم نه اینکه تخاصم کنم. اگر تعامل برقرار شد اگر اشکالی هست را می‌توان برطرف کرد. من آنجا هستم و می بینم چه می‌گذرد، ما نباید مثل فردی عادی حرف بزنیم شما به عنوان محقق باید حرف بزنید که وضع چیست و به خودشان بگویید این هست و سپس نقد کنید اما اینگونه به شکل کلی نمی توان نقد کرد من می گویم که این شرکت ها چقدر به اقتصاد کشور کمک کردند. من عدد و رقمی حرف میزنم و می‌گویم شما بروید ببیند دارایی اینها چقدر است، بودجه‌شان چقدر است و این چند درصد بودجه کشور می شود.
یعنی شما وارد تعامل می‌شوید که بخشی از واحدهای خودشان را به بخش خصوصی واگذار کنند؟
بله آن بخشی که قابل واگذاری باشد واگذار می‌کنند، ممکن است بگویند کم واگذار کردند بیشتر باید واگذار کنند این را می شود گفت. اشکال من این است که اگر ما می‌گوییم خصوصی سازی، مدیریت بخش خصوصی مهم است آن مدیر باید به میدان بیاید. این همه افراد خلاق و بافکر در کشور وجود دارد که می‌توانید بیایند و مدیریت کنند و نباید این افراد را از مدیریت کردن محروم کنیم. مدیریت بخش خصوصی مهم است نه اینکه سهامی بدهیم ولی مدیریت را دست دولت نگه داریم .
شما برای بحث خودرو برنامه مشخصی دارید فکر می کنم کاندیدایی که برنامه داشته باشد تاثیرگذاری خوبی بتواند داشته باشد؟
چرا خودرو ما اینجوری شده است؟ برای اینکه مدیریت‌مان دولتی بوده، نمی خواهم بگویم مدیر دولتی ضعیف است اما مدیر دولتی مقررات زیادی سر راهش وجود دارد. من هم بخش خصوصی کار کردم هم دولتی. مدیریت بخش خصوصی است که می‌تواند رقابتی بشود. ما مدیریت را دولتی کردیم، سوبسید هم دائما پرداخیتم نتیجه این شده است. اگر بخش خصوصی واقعی و مدیریتش خصوصی واقعی شد و رقابت شد آن وقت شرایط مطلوب می‌شود. اینها همیشه از رانت استفاده کردند این تعارفی ندارد.
چرا باید الان اعداد و رقم‌های بخش خودرو این باشد، به دلیل اینکه دو سه کارخانه بزرگ هستند که با همه رانت دارند، اما اگر یک رقیب قدر سر راه اینها قرار گرفت مشخص می‌شود که اینها چه کاره هستند.
مثلا می گویید تعرفه خودرو برداشته شود و خودروسازان بزرگ هم رقابت کنند؟
من نمی گوییم تعرفه را یکجا بردارند، اولا مدیریت باید خصوصی واقعی شود، مدیریت خصوصی چیست؟ صفتش چیست؟ در ذهن مدیر خصوصی این نیست که من فردا استعفا می‌دهم و می روم الان هرکس که در دولت است می‌تواند این را بگوید. شاید پرستیژش برایش مهم باشد و بماند اما نهایت فکرش این است. اما بخش خصوصی و مدیرش اینگونه نیست، مدیر خصوصی تنش می لرزد برای مال و تعهدی که دارد. مدیران دولتی خوب و قوی هم داریم که اینگونه هستند اما آن مقررات نمی‌گذارد که همه توانایی او ظهور و بروز پیدا کند اما اگر همان را خصوصی کردیم بهتر ازاین ادراه می‌کند. حالا کِی باید خصوصی کنیم وقتی که دولت توان نظارت بر او را داشته باشد و مالیاتش را هم درست بگیرد از آنها. اما خب نظارت هم قوی نیست.
یعنی دولت شما حاضر است از درآمدی که از خودروسازان دارد بگذرد و کامل آن را واگذرا کند و اجازه دهد بخش خصوصی سرمایه گذاری و تولید کند؟
بله من می گویم باید اینکار را بکند. تا زمانیکه بخشی از بودجه دولت از درآمد خودرو تامین می شود دو چیز حل نمی‌شود یک ترافیک دو آلودگی هوا. اما برای حل این مساله هم یک برنامه دراز مدت و حداقل میان مدت لازم دارد. با کار کارشناسی دقیق که هم خودروسازان خوب بچرخند، هم رقابتی شود هم با کیفیت خوب ماشین را به بازار عرضه کنند. شما کیفیت خوب و بد را الان می بینید، وقتی کیفیت خوب باشد هم قیمت‌ها متعادل می شود، هم درآمد دولت متصل به این نیست که اگر بخواهد دست به این بزند تنش بلرزد پس این بودجه‌ای که از اینجا تامین می شود چطوری باید تامین کرد. باید از راه مالیات واقعی تامین شود.
نمی‌گویم یکباره همه چیز درست می شود اما قسمتی از آن از این طریق درست می شود اعتقاد من این است که تا سهم مهمی از بودجه دولت از خودروسازان تامین می شود این دو مشکل حل نمی شوداما همانطور که گفتم نمی توان این را به سرعت بتوان حل کرد بلکه یک دوره زمانبندی مناسب لازم دارد و باید آن اراده برای حل این معضل وجود داشته باشد. به مردم هم صادقانه بگوید ما می خواهیم این کار را بکنیم، شما به ما اعتماد کردید ما هم به شما اعتماد می کنیم و می خواهیم کاری کنیم که چند سال دیگر هم زندگی تان بهتر شود هم کالاهای بهتری داشته باشید.
اگر در دوره ریاست جمهوری شما مثلا کمپانی تویوتا پیشنهاد بدهد و بگوید من میخواهم در ایران خودرو تولید و صادر کنم و یک بخشی هم با قیمتی پایین‌تر از خودروسازان داخلی به بازار داخلی بدهم شما اجازه چنین کاری را می دهید؟
باید با کار کارشناسی بیشتر جواب داد اما من تجربه خودم را بگویم . من زمانیکه در وزارت جهاد بودم مسئول کمیسیون مشترک نیوزلند هم بودم. ما از نیوزلند کره، گوشت و ...وارد می کردیم. در آن دوره در گوشت خودکفا شدیم، در مرغ خودکفا شدیم، کره هم بد نبود، واردات گوشت به جز گوشت صنعتی تقریبا قطع شد. الان اینگونه شده که می بینید. من وقتی کمیسیون مشترک را با آنها برگزار کردم گفتم ببینید اینکه ما دوباره واردکننده‌ایم مطرح نیست اما یک بازار خیلی بزرگ کنارمان است ما سرزمین بسیار بزرگی هستیم که شما و ما بیایم مشارکتی واحد تولیدی بزنیم، دامداری قوی بزنیم، تکنولوژی را شما بیاورید، تکنولوژی از شما، سرزمین و برخی امکانات از ما آنوقت صادرات کنیم. در کشور هم این اجازه هست. من حتی گفته بودم در آذربایجان می شود این کار را کرد. بنابراین من این کار را کار درستی می دانم که ما مشارکت با کسانی که صاحب تکنولوژی خوب هستند داشته باشیم. در مورد تویوتا هم اگر بحث مشارکت باشد نه انحصار در دست خود او کار خوبی است که هم تکنولوژی ما رشد می کند هم به نفع دو طرف خواهد بود البته باید دقت بیشتری کرد. نوعی از ایجاد رقابت همین است، میشه تعرفه را خیلی دستکاری نکرد اما با این روش اینکار را کرد. با مشارکت خود خودروسازان.