دولت و خطاهای مکرر

 اعتماد، یکی از عناصر حیاتی در توسعه‏ی مناسبات اجتماعی در جوامع است. اعتماد عمومی برای دولتها، به مثابه سرمایه ا‏ی اجتماعی است که بقای دولت‏ها تا حد زیادی، منوط به میزان برخورداری از این سرمایه است. از طرفی پاسخ گویی یکی از حقوق مسلم شهروندان در یک جامعه مدنی است و وظیفه‏ دولت در قبال این حق مسلم، پاسخ گویی است. پاسخ گویی و شفاف سازی و اطلاع رسانی صحیح،  نگرش مردم را نسبت به دولت مثبت‏تر نموده و نگرش های مثبت، اعتماد عمومی نسبت به دولت را افزایش می‏دهد.
حدودا شش ماه از آغاز دولت سیزدهم می گذرد. گذشته از آن که دولت جدید در این بازه زمانی چه اقداماتی و در چه زمینه های را به انجام رسانده است؛ آنچه که دائما در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دیده شده تعدد خطاها و اشتباهات محرز اعضای دولت سیزدهم بوده است. خطا و اشتباهاتی سطحی و بعضا عمیق و غیرقابل توجیه که نه به عمد اما حداقل سهوا (که این خود عذر بدتر از گناه است) رخ داده است. یکی از این خطاها که در یک ویدیوی یک دقیقه ای به نمایش درآمده پاسخ بی ارتباط رئیس جمهور به فردی است در سفر به استان گیلان است. آقای رئیسی در پاسخ به صحبت های فردی که به عنوان واسطه مشکلات تولیدکنندگان را روایت می کند با مکثی کوتاه می گوید: «به شما نهار دادند؟!».
اشتباه در تمجید از یکی از عالمان دینی در سفر به اردبیل خطای دیگری بود که رئیس جمهور مرتکب شدند. ماجرا از آن قرار بود که ایشان طی سخنرانی در خلال سفر به این استان، یکی از مفاخر این استان به نام احمد بن محمد اردبیلی نجفی ملقب به «مقدس اردبیلی» و «محقق اردبیلی» را دو شخص خطاب کردند، این در حالی است که این دو لقب مربوط به یک شخص است و آن احمد بن محمد اردبیلی نجفی است.
این خطاها گاهی از این هم فراتر رفته و در عرصه دیپلماسی نیز خود را نشان داده است و آن عدم هماهنگی است که در خلال سفر رئیس جمهوری به مسکو به وجود آمد که البته این موضوع ناشی از ضعف مدیریت تشریفات نهاد ریاست جمهوری است و به هیچ طریقی قابل توجیه نیست. از این موضوع بگذریم که سطح زبان خارجه اعضای تشریفات هیئت دولت در چه سطحی بود!
گاهی این خطاها به ابهامات موجود در مورد مسئله ای که از انتشار آن حتی در بالاترین نهادها هم ابا می شود دامن می‌زند. مانند عدم انتشار محتوای توافق ایران با چین و روسیه. «محمدرضا صباغیان، نماینده مجلس بیان کرد که گفته می شود میان ایران با چین و ایران با روسیه قراردادهایی بسته شده اما مجلس اصلا در جریان جزئیات این قراردادها نیست.»
حواشی نیز در همان آغاز به کار دولت سیزدهم رخ داد و بارزترین آن «انتصابات فامیلی» در هیئت دولت و دستگاه های اجرایی بود؛ درمورد این موضوع رسانه ها و افراد شاخص به حد کفایت تحلیل و تفسیرهایی داشته اند و هشدارهایی هم داده اند. موضوعی که ذکر آن در این یادداشت اهمیت دارد توالی این قبیل رخدادها است. چرا که علاوه بر کاسته شدن از اعتماد عمومی جامعه به حکمرانان دولتی، منجر به کمرنگ شدن اقدامات مثبت دولت در تمامی زمینه ها خواهد شد.
اینکه به بیان نمونه های از خطاهای دولت که در این مدت کوتاه رسانه ای شدند پرداخته شد به این معنا نیست که دولت های قبل عاری از هرگونه اشتباه بودند و صرفا این دولت را هدف قرار دادیم. چه در ایران و چه در سایر کشورها دولت ها و اعضای آن ها مرتکب خطاها و در اصطلاح عامیانه «گاف» هایی شده اند که به سرعت در فضای مجازی وایرال شده است. نمونه خارجی آن «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا است که هر بار در هر نشستی که قصد سخنرانی دارد باید منتظر بود که کدام یک از اعضای دولتش را با دیگری اشتباه می گیرد...
آنچه که اهمیت پرداختن به این موضوع را دوچندان می کند موضوع شعارهایی است که دولت از آغاز پروسه های انتخابات بر آن تاکید داشت و آن بازگردندان «اعتماد عمومی» در جامعه بود. اگر بنا باشد این قبیل اشتباهات عمدا یا سهوا، در داخل یا در محافل دیپلماسی ولو اینکه توسط خود شخص رئیس جمهور یا توسط اعضای هیئت دولت صورت بگیرد، دائما تکرار شود چگونه می توان انتظار داشت اعتماد عمومی مجددا به  جامعه بازگردد؟
یکی از خلأ هایی که دولت سیزدهم تا به امروز درگیر آن است ضعف رسانه ای است. این ضعف زمانی نمود بیشتری پیدا خواهد کرد که رسانه های دولتی به جای اقرار به اشتباه و عذرخواهی، دائما در حال توجیه کردن باشند و این توجیهات ممکن است در بلند مدت همان میزان از اعتمادی هم که در میان مردم وجود دارد را از بین ببرد. انتظار می‌رود که تیم رسانه ای دولت بر این موضوع دقت نظر بیشتری داشته باشند که متاسفانه یا خوشبختانه هیچ موضوعی از دید رسانه ها پنهان نخواهد ماند و از این فرصت یا تهدید نهایت استفاده را داشته باشند؛ چرا که پیشگیری بهتر از درمان است.