عقل توهّمي اصولگرايان

در آسيب شناسي شكست هاي متعدّد جريان اصولگرايي، شايد بتوان گفت بارزترين آسيب اين جريان تعهّد و التزام مصرّانه به تفكر ايدئولوژيك باشد. شكلي از تفكّر كه بيش و پيش از داشتن دغدغه فهم امور و تلاش براي فهم واقعيت ها، دل نگران حفظ نظام انديشگي خود و قدرت حاكمه اي است كه سنگر و سپر اين جريان شده است. تفكّري كه باورهاي كنوني و نهادينه شده خويش را حقايقي ازلي و ابدي و فرامكاني و فرازماني مي داند و در تلاش است كه با ترفندها و ابزارهاي مختلف باورها و نگرش هاي خود را در قالب اموري بنيادين و حقيقي به ذهن موافقان و حتي مخالفان خود القاء كند و چون از اين شيوه تفكّر و نظام انديشگي نمي تواند فاصله بگيرد هرگز هم نمي تواند به درك صحيحي از فضاي عمومي جامعه و امور جاري در آن و فهم مناسبي از تغييرات جدّي در انديشه و احوالات افراد جامعه در شرايط دنياي امروز برسد و بنابراين به جهت تأخّر زماني نسبت به اكنون، از برقراري ارتباط مناسب و متقابل با طبقات مختلف جامعه هم ناتوان است.
با تأمل در خود واژه اصولگرايي مي توان دو طرز تلقي از اين اصطلاح داشت: يك تلقّي اينكه در عين متعهّد و ملتزم بودن به اصول و مباني ارزشي و انقلابي، تفسير مناسبي از آنها در مواجهه با واقعيتهاي محقق شده و در حال تحقّق در جامعه داشت و ارتباط مناسب و درخوري هم بين آنها برقرار كرد و بر اساس آن به فهم اصيل و عميقي از آن مباني رسيد و بر مبناي اين فهم اصيل به نگرش و افقهاي تازه اي دست پيدا كرد.
تلقّي ديگر اينكه بدون توجّه به تحولّات و حوادث جاري، برداشتي كاملاً جزم انديشانه و منجمد از اصول و مباني اشاره شده داشت و در نتيجه آن هرگز نتوان بين عموم افراد جامعه و اصول و مباني مورد ادّعا، مفاهمه برقرار كرد.
به نظر مي رسد بدنه غالب جريان اصولگرايي تلقّي دوّم را برگزيده و مي توان دليل عدم توفيق اين جريان را در جلب نظر و همراهي طبقه متوسط و همچنين طبقه روشنفكران و اهالي انديشه، همين طرز تلقي دانست.
تذكّر اين نكته لازم است كه با وجود اينكه تفكّر اصلاح طلبي به درك مناسبتري از امور واقع و جريان هاي غالب در جامعه رسيده و گوش شنواتري براي شنيدن صداها داشته است، اما همواره بايد مراقب باشد كه در دام تفكّر ايدئولوژيك گرفتار نشود و سرنوشتي مشابه اصولگرايان پيدا نكند.