دلایل ریزش تاریخی بورس تهران

شاخص کل بورس تهران، امروز با سقوط حدوداً ۱۱ هزار واحدی، بیشترین میزان ریزشِ مقداری در کل تاریخ بازار سهام در ایران را تجربه کرد. این ریزش در حالی صورت گرفت که حسن روحانی رئیس‌جمهور در روز گذشته با نگاه مثبت در مورد بورس حرف زده بود و حتی از بازار سرمایه حمایت کرده بود؛ از سوی دیگر، از بازارهای جهانی نیز امروز خبر منفی مخابره نشده بود و وضعیت سیاسی نیز به ضررِ بازارِ سرمایه نبود. دلایل ریزش بورس چیست و آیا این ریزش، ادامه‌دار خواهد بود؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، امروز شاخص کل بورس تهران ۱۰ هزار و ۸۹۲ واحد ریزش کرد و تا کانال ۳۰۸ هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. این ریزش به معنای کاهش ۳.۴۱ درصدیِ شاخص کل بورس تهران است. از حیث درصدی، بورس تهران ریزش‌هایی بالاتر از این را تجربه کرده است، اما از حیث مقداری، بیشترین ریزش شاخص کل بورس در روز جاری صورت گرفت و در واقع، یک رکورد معکوس در معاملات امروز بازار سهام ثبت شد.
امروز معاملات کالاها در بازارهای جهانی که معمولاً بر بورس تهران اثر می‌گذارد، سیگنال منفی خاصی صادر نمی‌کرد و آتش‌بس موقت در جنگ تجاری چین و آمریکا، در کل فضای مقطعی مثبتی در معاملات بازارهای جهانی ایجاد کرده است. علاوه بر این، ریسک سیاسی خاصی نیز در روز جاری متوجه بازار بورس نبود. گذشته از این، بازارهای موازی با بورس، نظیر بازار مسکن، طلا و ارز، همچنان در رکود هستند و تهدیدی از این ناحیه نیز متوجه بورس نیست. دولت نیز برای چندمین بار بر حمایت از بازار سرمایه تأکید کرده و خبر می‌رسد که شرکت‌های بیشتری در صف عرضه اولیه سهام در بازار بورس و فرابورس قرار دارند.
عامل دیگری که می‌تواند بر معاملات بورس تأثیر بگذارد، روند سودآوری شرکت‌ها است. تا چند روز دیگر، اغلب شرکت‌های بورسی باید صورت‌های مالی شش‌ماهه خود را منتشر کنند و از هم‌اکنون مشخص است که گزارش بسیاری از نمادهای بنیادی بازار در گروه‌های فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی، فلزی، معدنی، تولید ماشین‌آلات برقی و غیره مثبت است. پس از این ناحیه نیز خطری متوجه بازار بورس نیست. با این حساب، دلیل ریزش بورس چیست؟ شاخص بورس روز گذشته نیز ۶۳۱۹ واحد افت کرده بود و در دو روز اخیر، میزان ریزش شاخص کل بورس، بیش از ۱۷ هزار بوده است!
 
دلایل ریزش بورس چیست؟
نخستین موردی که در معاملات امروز بورس تهران به چشم آمد، ضعف تقاضا بود. در واقع، ولع خرید سهام به شدت افت کرده و در مقابل بر صف طویلِ فروشندگان افزوده شده است. تعداد زیادی از نمادهای بورسی و فرابورسی، امروز صف‌های فروش سنگین را تجربه کردند.
ارزش کل معاملات بورس و فرابورس امروز حتی به ۲ هزار میلیارد تومان هم نرسید، این در حالی است که در هفته‌های گذشته حتی ارزش معاملات روزانه، رکود تاریخی ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی را نیز ثبت کرده بود.
حقوقی‌های بازار، امروز در سهم‌های بسیاری خریدار بودند و در واقع حمایت از برخی سهم‌ها تا حدی صورت گرفت. با این حال، این حمایت به اندازه کافی نبود که این امر خود را در کاهش جدی ارزش معاملات نشان داده است. بسیاری از حقوقی‌ها در هفته‌ها و ماه‌های اخیر که رشد بی‌وقفه بورس ادامه داشته است، میزان زیادی سهام به حقیقی‌ها فروخته‌اند و در مقابل، میزان بسیار کمتری سهام خریداری کرده‌اند. امروز نیز که بازار به حمایت نیاز داشت، حمایت حقوقی‌ها، چندان برجسته و پررنگ نبود. در واقع، یکی از دلایل ریزش شاخص کل بورس در دو روز اخیر می‌تواند این باشد که حقوقی‌ها، در مدت اخیر شناسایی سود کرده‌اند و بخشی از پول را بازار سرمایه خارج کرده‌اند.
خروج نقدینگی از طرف برخی سهامداران حقوقی‌ در هفته‌های اخیر، می‌تواند یکی از دلایل ریزش بازار بورس در دو روز اخیر باشد. در هفته‌ها و روزهای گذشته، برخی حقوقی‌ها در گروه‌های بانکی و پالایشی فروش‌های سنگینی داشته‌اند و احتمالاً نتیجه این فروش‌ها، خروج بخشی از نقدینگی از بازار بوده است و آن‌ها بخشی از پولِ این فروش‌ها را از بازار خارج کرده‌اند.
دلیل دیگرِ ریزش بورس، معاملات هیجانی در تعداد قابل توجهی از سهامداران حقیقی، خصوصاً سهامداران تازه‌وارد است. رونق بورس در سال جاری، باعث شد تا عده زیادی برای گرفتن کد بورسی به کارگزاری‌ها هجوم بیاورند. تعداد شرکت‌کنندگان در آخرین عرضه اولیه صورت‌گرفته در بازار سهام، بیش از ۹۰۰ هزار نفر بوده است؛ این در حالی است که در مهرماه سال گذشته، تعداد افرادی که اقدام به خرید سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه می‌کردند، چیزی در حدود ۲۰۰ هزار نفر بود. بسیاری از سهامداران تازه‌وارد، آموزش‌های کافی ندیده‌اند و حتی اصول اولیه سرمایه‌گذاری در بورس را نمی‌دانند. بسیاری از آن‌ها به محض منفی شدن یک سهم، در صف‌های فروش قرار می‌گیرند و با رفتار هیجانی خود و حراج کردن سهم‌ها، سبب می‌شوند تا در اکثر نمادها، به‌صورت دومینووار، صف‌های فروش طویلی شکل بگیرد.
فعلاً در بین تعداد قابل‌توجهی از سهامداران تازه‌وارد، ترس حرف اول را می‌زند و اگر رفتار هیجانی آن‌ها ادامه یابد، ممکن است ضررهای سنگینی را متحمل شوند.
هنوز نمی‌توان پیش‌بینی کرد که ریزش بورس ادامه‌دار خواهد بود یا نه. دلایل بنیادی برای تداوم، این ریزش وجود ندارد و قاعدتاً با گزارشات شش‌ماهه مثبت بسیاری از شرکت‌ها، باید جبهه تقاضا تقویت شود و بورس بار دیگر در مسیر صعودی قرار گیرد. علاوه بر این، بسیاری از نمادهای کوچک و متوسط هم در روزهای اخیر اصلاح قابل توجهی کرده‌اند و قیمت آن‌ها در محدوده جذابی قرار گرفته است. این عوامل، روی کاغذ، می‌تواند شرایطی را رقم بزند که به زودی ریزش بورس خاتمه یابد. اما همه چیز صرفاً این عوامل نیست و بازار بورس نیاز به تحرک بیشتر سهامداران حقوقی در جبهه تقاضا دارد. اگر سهامداران حقوقی به صورت گسترده دست به خرید سهام و حمایت از نمادهای مستعد نزنند، کماکان رفتار هیجانی در بین بسیاری از سهامداران حقیقی حرف اول را خواهد زد و آن‌ها به سمت خروج از بازار بورس، سوق خواهند یافت.      

نویسنده: سعید تهرانی