لحظه هایی که فریز می شوند

چند سال پیش که دنیای ارتباطات بین آدم ها به تلفن و نامه محدود می شد، حتی آدم های بی سواد هم از دنیای اطرافشان سر در می آوردند. آن روزها همه می دانستند که تلفن چه کاربردی دارد و نامه چطور دل تنگی ها را مدت ها در دل خودش نگه می دارد تا به مقصد برسد. دنیا تا مدت ها همین طور روی شیب آرام تلفن و نامه سیر می کرد تا اینکه یک روز خبر رسید که تلفن هایی به بازار آمده اند که بدون سیم هم کار می کنند. از همان روزها باید می فهمیدیم که جناب موبایل با ظهورش در عرصه ارتباطات چه ابتکاراتی به همراه خواهد داشت. آن روزها در مخیله کسی هم نمی گنجید که همین تلفن کوچک جیبی یک روز دنیای اینترنت را در دل خودش جا خواهد داد و آنقدر غرقمان خواهد کرد که به سختی خواهیم توانست سرمان را از داخل آن بیرون بیاوریم.
اما این یک سوی ماجرای دنیای ما بود و سوی دیگرش اتفاقات عجیب و غریبی است که از دل همین موبایل ها رخ می نماید و شکل دنیا را عوض مکند، تا جایی که اگر فقط یک ماه از قافله ارتباطات مجازی این روزها عقب بمانی حس غریبی پیدا خواهی کرد که تو را یاد داستان اصهاب کهف خواهد انداخت.
هجوم سرسام آور اصطلاحات و رخداد هایی که هر روز در صفحات مجازی پدیدار می شوند آنقدر سریع شده که کافی است چند روز از این فضاها فاصله بگیری. آن وقت است که در کوی و برزن و تاکسی و مترو کلماتی را خواهی شنید که در هیچ لغت نامه ای پیدایشان نخواهی کرد و اگر با آنها آشنا نشوی حس عقب ماندگی خواهی کرد.
یکی از این پدیده ها که چند وقتی است مدام در فضای مجازی می بینیم و می شنویم، چالش مانکن است. این چالش در دنیای امروزی به قدری رواج پیدا کرده که وارد هر فضایی که می شویم، چشممان به یک چالش مانکن جدید روشن می شود .
چالش مانکن هم مثل تب هایی که هر از گاهی جامعه را در بر می گیرد این روزها روی بورس است. حالا دیگر تب فوتبال و تب هایی از این دست فرو نشسته و نوبت به چالش مانکن رسیده است. این روزها تب چالش مانکن که مانند یک بیماری مسری است کاربران دنیای مجازی را گرفتار خود کرده در حالی که این چالش نوظهور فقط یک ویدئو است که در آن افراد بدون حرکت هستند و این بی حرکت بودن چند دقیقه بیشترطول نمی کشد .

چالش مانکن
بچه که بودیم یک بازی معروف داشتیم که اسم های مختلفی داشت. نمی دانم بقیه چه می نامیدنش اما ما به آن مجسمانه می گفتیم. روش این بازی خیلی ساده بود و با این جمله شروع می شد "هر کی یه شکلک در آره ، شکل عروسک در آره"...
بعد هر کسی در با هر شکلکی که در آورده بود بی حرکت می ماند وهر کسی حرکت می کرد از دور بازی خارج می شد. حالا همان مجسمانه خودمان بزرگ شده و اسم شیکی برای خودش انتخاب کرده و شده پر طرفدارترین پدیده دنیای مجازی...شده چالش مانکن..
عمرش به چند ماه هم نمی‌رسد اما دنیا و فضای مجازی را به تسخیر در آورده و از جوان و پیر و هنرمند و تاجر گرفته تا سیاستمدار و ورزشکار را درگیر خود کرده است. به گونه‌ای که این ابتکار بی هدف، عجیب و ساده آن‌قدر به مذاق کاربران دنیای مجازی خوش آمده که همه به فکر تولید ویدئوهایی از «جمع‌های فریز» شده خود افتادند .ویدئوهایی که در آن افراد بدون حرکت به گونه ای هستند که انگار برای چند ثانیه برق فشار قوی آنان را خشک کرده است! چالش مانکن مدتی نه آنچنان طولانی است که در فضای مجازی و بین تعداد معدودی از اقشار مردم خصوصا دانشجویان رواج یافته است تا آنجا که چندی پیش تعدادی پزشک و پرستار در اتاق عمل و در حین تولد یک نوزاد – یا نمایشی برای نشان دادن آن حالت - این چالش را اجرا کردند که البته با واکنش های زیادی همراه بود.
در این چالش یک تیم جراحی در حین انجام سزارین در اتاق عمل اقدام به ضبط چالش مانکن کرده اند ! درست زمانی که شاید ثانیه هایش برای نجات جان مادر ضروری باشد و هر لحظه ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری را به مادر و نوزادش وارد کند. آنطور که در فیلم دیده می شد، درست وقتی که دست جراح کاملا خونی است و مشخص است در حال بخیه کردم شکم مادر است همه در اتاق زایمان ثابت می‌ایستند و یک نفر با پخش آهنگ پس زمینه شروع به فیلم‌برداری می‌کند.
پرستاری در تصویر در حال آماده کردن آمپول برای تزریق است که معلوم نیست دیر تزریق شدن آن چه بلایی به سر مادر می‌آورد. پزشکی در حال بخیه کردن بی حرکت و بی توجه به زمان از دست رفته به مانکن و سوژه برنامه تبدیل شده است. در پس زمینه صدای جیغ های نوزاد به گوش می رسد که یک پرستار بی توجه به این فریاد ها به فکر برپایی چالشش است.
چالش مانکن در بین چهره های معروف دنیا

چالش مانکن با حضور چهره هایی مثل کریستیانو رونالدو، ادل و… پوشش رسانه‌ای گسترده‌ای پیدا کرد حتی در جریان اهدای نشان آزادی توسط باراک اوباما به ۲۱ نفر در کاخ سفید، همین چالش برگزار شد، اما پرطرفدارترین این ویدئوها مربوط به تیم‌های ورزشی بزرگ دنیاست که در رختکن، سالن بدن‌سازی و حتی در زمین بازی تصاویر جالبی را از چهره‌های بدون حرکت خود ثبت و منتشر کرده‌اند . در ایران نیز بسیاری از بازیگران همچون بهنوش طباطبایی و حسام نواب صفوی و ستاره‌های فوتبال به چالش مانکن پیوسته‌اند.
معروفترین چالش مانکن
اخیرا کلیپی از چالش مانکن در شهر شیراز منتشر شد که بیشترین بازدید را در بین کمپین مانکن‌ها به خود اختصاص داد. در این کلیپ تعدادی از افراد مختلف جامعه با لباس‌های متفاوت در پوزیشن‌های مختلف مانند مجسمه بدون تحرک ایستاده‌اند اما یکی از پربازدیدترین کلیپ چالش مانکن نسخه غربی مربوط به رختکن بازیکنان تیم ملی فوتبال اسپانیا است. این کلیپ بسیار هنرمندانه با ایده‌های خلاق تهیه شده است. در میان ستاره های فوتبال ایران نیز تیم تراکتورسازی بعد از به ثمررساندن گل‌های مسابقه با برق نوین شیراز، این چالش را در زمین به اجرا گذاشتند و لحظات شگفت‌انگیزی را برای تماشاگران و البته لنزهای دوربین به وجود آوردند.
این روزها چالش مانکن تا حدی فراگیر شده که سیاری از سیاستمداران، ورزشکاران، هنرمندان و ستاره ها و مردم عادی در این چالش شرکت کردند. حتی فضانوردان فرانسوی نیز در فاصله 200 کیلومتری بالای زمین هم این چالش را به تصویر کشیدند.

چالش مانکن بین ورزشکاران
در رقابت های جام حذفی فوتبال کشورمان در مرحله یک هشتم نهایی، خارج از بحث غول کشی و رونمایی از پدیده ای جدید به نام نفت و گاز گچساران در مرحله یک چهارم نهایی یا اتفاق عجیبی که تیم فوتبال شهرداری ماهشهر رقم زد و در دیداری که میزبان بود، حضور نیافت، یک پدیده نادر دیگر نیز رخ داد.
بعد از گل هایی که محمد نوری و فرزاد حاتمی در دیدار تیم تراکتورسازی مقابل برق نوین شیراز به ثمر رساندند، در یک اقدام هماهنگ بازیکنان تیم سرخپوش تبریزی چالش مانکن را به اجرا گذاشتند. این چالش طی روزهای اخیر در فوتبال جهان رواج پیدا کرده و در آخرین مورد بازیکنان تیم ملی انگلستان در بازی دوستانه با اسپانیا شادی گل دوم خود را به این شیوه انجام دادند. اما این چالش بدنبال اثبات چیست؟
فراگیر شدن اینترنت و گستردگی فضاها و شبکه های مجازی باعث شده هر روزه چالش های جدیدی روانه بازار شود، این چالش های اینترنتی دیگر اپیدمی شده و همه را از هنرمند و تاجر گرفته تا سیاستمدار و ورزشکار را درگیر خود کرده است.

از آب یخ تا مانکن
پیشتر چالشی به نام سطل آب یخ مرسوم شده بود که بر مبنای آن افراد دعوت شده به آن چالش می بایست یا ظرف مدت 24 ساعت یک سطل آب یخ را بر روی سر خود خالی می کردند و یا اینکه به جای اینکار مبلغی پول - معمولاً حدود 100 دلار - را جهت مبارزه با بیماری موسوم به ALS اهدا کنند. البته از اهدای پول توسط افرادی که چالش را با خالی کردن سطل آب نیز تکمیل می کردند نیز استقبال می شد.
این ایده خوبی برای توجه جهانیان به این بیماری خاص بود. وقتی فردی چالش یاد شده را تکمیل می کرد، می بایست چندین نفر دیگر - معمولاً سه نفر- را به این چالش دعوت می کرد، که همین موضوع سبب گشته هر روز افراد بیشتری در آن شرکت نمایند حتی چهره های شاخص سیاسی و اجتماعی و ورزشی.
اما این روزها در جدیدترین نسخه چالش اینترنتی، از کاربران خواسته شده در هر حالتی هستند بدون حرکت بمانند و هیچ کاری انجام ندهند! در حقیقت همان مجسمه بازی دوران کودکی مان را تحت عنوان چالش جدید اینترنتی در بوق و کرنا کردند.
این چالش که عمرش هنوز به چند ماه هم نمی رسد تا همین یکی دو هفته گذشته بیشتر ویدئوهایش مربوط به مدارس و پارک ها بود اما در این هفته ویدئوهایی از مسابقات ورزشی آماتور نیز توئیت شد که در آن شاهد به اجرا درآمدن چالش مانکن بودیم و این مهم ادامه یافت تا اینکه این روزها در رقابت های بسکتبال NBA و یا لیگ برتر انگلیس و حتی جام حذفی خودمان هم، شاهد به اجرا درآمدنش هستیم.
از کجا شروع شد؟

«ای ال اس» یک بیماری است که منجر به از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات (به ویژه عضلات مخطط) می‌شود و با تضعیف ماهیچه‌ها به تدریج فرد به فلج عمومی مبتلا می‌شود؛ به گونه‌ای که توانایی هرگونه حرکتی از فرد سلب خواهد شد. معمولاً مبتلایان به این بیماری مدت زمان زیادی زنده نمی‌مانند. افراد مبتلا به این بیماری دچار ناتوانی‌های حرکتی می‌شوند و سه تا پنج سال پس از ابتلا به بیماری جانشان را از دست می‌دهند. مهم‌ترین مانع پیش روی این بیماران، ناتوانی در سخن‌گفتن یا برقراری ارتباط با محیط بیرون است. ساده‌ترین روش ارتباط استفاده از یک جدول حروف جلوی تخت بیمار و گرفتن علامت چشم از او هنگام اشاره به حرف مورد نظر است. سپس با توجه به تجربه، پرستار باید حدس بزند که بیمار چه می‌خواهد. البته این روش بیشتر برای کارهای ابتدایی پاسخگوست. سال‌هاست دستگاه‌هایی برای حل این مشکل به بازار آمده که می‌توانند با ردیابی حرکت چشم، آن را به مختصات تبدیل و برای کاربر اجازه تعامل ساده با رایانه را فراهم کنند. این‌گونه دستگاه‌ها فعلاً قیمتی بین ۶ تا ۱۰ هزار دلار دارند و در ایران با توجه به موانع مالی هنوز کاربردی نشدند.

بر اساس آمار در مقیاس جهانی حدود ۳۵۰ هزار نفر از این بیماری رنج می‌برند. از آنجا که هزینه‌های درمان این بیماری بسیار بالاست، چالشی با عنوان «سطل یخ» طراحی شد تا کمک به آن‌هایی باشد که از « ای ال اس» رنج می‌برند. اما معروف‌ترین فرد مبتلا به این بیماری «استیون هاوکینگ» فیزیکدان و کیهان‌شناس برجسته است که اتفاقا معادلات علمی را بر هم زده و خیلی بیشتر از پنج سال تخمینی پزشکان عمر کرده است.

اگرچه چالش سطل آب یخ باعث شناسایی و کمک مالی فراوان به بیماری ALS شد ولی در چالش مانکن چنین نگاه جهان شمولی دیده نمی شود و تنها می توان گفت این چالش شیوه ای جالب برای ثبت لحظه های زندگی در هر موقعیت و شرایطی است، شاید کاهش سرعت لحظات زندگی مان گاهی بد نباشد ولی قطعا اگر ایده ای خلاقانه تر پشتش نهاده می شد، شاهد بروز پدیده ای جدید در هزاره سوم بودیم .

گزارش : مرجان حاجی حسنی / مردم سالاری