بورس: همآوردیِ بازیگران حرفه ای و آماتور

اقتصاد ایران در دهلیز تحریمها، کرونا و اپیدمی مدیریت داخلی سر در گریبان بحران های درهم تنیده ای است. آنچه در عمل بر بازارهای مختلف داخلی می گذرد ماحصل تداخل انواع تئوری های نظری اقتباسی غیراصیل است. در هم تنیدگی تئوریک و به عبارت روشن تر سردرگمی و نوسان در میانه ی اقتصاد سوسیالیستی، لیبرالیستی و اسلامی با چاشنیِ تعارض لاینحل در سیاست خارجی و عدم پیوستار اقتصادی آن فضای بشدت بحرانی و مبهمی بر کشور تحمیل کرده است. اقتصاد به شکلی پیش رفت که نه دستوری به جایی می رسد و نه بالانس عرضه و تقاضا کارساز است. آنچه در عمل رخ می دهد در تعارض کامل با تئوری های مرسوم و معقول است.
تحریم و قفل شدن صادارات نفتی، تورم افسارگسیخته و بلبشوی بی ارزش شدن پول ملی مردم و جامعه که جای خود دارد، دولت را هم به عنوان شخصیتی عائله مند به دردسرهای طاقت فرسایی انداخت. در واقع دولت در مسلخ اقتصاد فعلی بیشتری از آنکه بازیگری تعیین کننده باشد، دیوار کوتاهی است که همه از سر و کول آن بالا می روند.
 اقتصادی که حداقل 60 درصد آن زیرزمینی و غیر شفاف است، اقتضائات خودش را بر دولت تحمیل می کند. اقتصاد ایران به شکل کوه یخی است که صرفاً آنچه بیرون است مربوط به دولت است و بخش اعظم آن زیر آب است. از قضا آنچه هر روز فربه می شود و تعیین کننده، همان است که زیر آب است، مابقی که بیرون است در معرض اشعه های تیز آفتاب روز به روز آب می رود.
امروزه از اقتصاد که حرف زده شود به آسانی همه ی مردم با پوست و استخوان آنرا درک می کنند. نیازی به هیچگونه افسانه سازی و تئوری پردازی هم نیست. افسانه پراید 90 میلیونی و فاصله قیمتی بازار و کارخانه، نمادی از هویت اقتصادی جامعه شده است. چه مکانیزمی اینگونه اقتصاد را بر لبه پرتگاههای خطرناک هل می دهد و از آن مهمتر چه آن را از سقوط نهایی به ته دره باز می دارد؟
مابقی بازارهای موازی هم شرایط بهتری از پراید ندارند. چیزی که در این بین موتور محرکه ی اقتصاد بحران زده و کنار آمدن با آن است، این است که همه فارغ از تلاش برای خلاص شدن از طاعون اقتصاد، صرفاً با انعطاف پذیری هر چه بیشتر به دنبال بهره برداری از شرایط موجود هستند. به عبارتی اقتصاد، دلال زده شده و آنچه بازار را سمت و سو می دهد واسطه ها هستند! اینقدر این پروسه کم هزینه است و درآمدهای لذتبخش دارد که قریب به اتفاق مردم را نیز به این سمت متمایل کرد. خرید پراید با کد ملی از کارخانه برای فروش در بازار برای منتفع شدن از سود حد فاصل، از همین فلسفه تاسی می پذیرد.
نیل به سود بادآورده و کم هزینه با حداقل زمان ممکن خیل زیادی را نیز رهسپار بازار سرمایه کرد. از قضا درماندگی دولت نیز مشوق حضور مردم در بورس و هدایت سیل عظیم نقدینگی به این بازار شده است. تلاقی نقدینگی بعلاوه سیاست های سودهای بانکی و همچنین تلقی سرمایه داران خرد نسبت به بورس موجب رشد چشمگیر شاخص بورس شد. بورس بی محابا به سمت قله یک میلیونی می تاخت. مثبت 5 هر روز با سبدهای سبز، تازه واردان بورس را سرخوش و افسوس زده کرد. سرخوش از سودهای تصادفی و متاسف از اینکه تا الان از قافله ی سود بورسی غافل بودند! تازه واردان بورس اگر یک روز مثبت نمی خوردند، ژست طلبکارانه می گرفتند! تصور آنها این بود که تمام بازار همین روزهای سبز است. سه شنبه هفته گذشته نیشتر کوچکی بر خیال سبز آنها بود! آنها یک لحظه از سبزی جنگل بورس سرخورده شدند و بازار روی دیگرش را به آنها نشان داد! عجولان بی تجربه فرار را بر قرار ترجیح دادند! چهارشنبه اگر چه شاخص بورس منفی خورد اما بازار کلی متعادل تر شد!
بازار صرفاً کمی اخم کرد، همه به هم ریختند و رقیبان بورسی که دم از حباب می زدند و آرزوی ریزش را داشتند، سرخوش شدند! اما این اصلاحی بیش نبود! بورس در این برهه آخرین تیر ترکش دولت است و به سادگی دست از حمایت بورس نمی کشد. به نظر می رسد راه دیگری ندارد، او دل به هدایت نقدینگی به بورس و انتفاع حداکثریِ مالیاتی از معاملات بورسی دارد! در هفته جاری بازار روند رو به صعودی دارد؛ اگر چه با نوسانهایی دامنه دار! نوسانها که تمام شود، بورس نفس تازه ای چاق می کند و عزم قله ی یک میلیونی را می کند! شاخص با فتح این قله و استیلای بر مقاومت روانی آن، بی محابا تا یک و نیم میلیونی می تازد! تحلیل، صبوری و سهامداری رمز موفقیت در این بازار پر ریسک است! دولت و مردمِ بریده از بازارهای سربه فلک کشیده ی موازی هر دو دل به بورس بستند، دولت بازیگری حرفه ای و شاخص در برابر خیل عظیمی از بازیگران آماتور! اکنون سود هر دو در روند صعودی آن است...خدا کند یکی رفیق نیمه راه دیگری نشود!