برق‌گرفتگیِ گروهیِ پرندگانِ شکاری در هرمزگان

چندی پیش، کارشناسانِ محیطِ زیستِ هرمزگان، ۱۱ لاشه‌ی پرنده‌ی شکاری را از پایِ تیرهای برقِ بتنیِ سرخون، در ۲۰ کیلومتریِ شمالِ شرقیِ بندرعباس، جمع‌آوری کردند که به علتِ برق‌گرفتگی جانِ خود را از دست داده بودند. در میانِ این پرندگانِ کشته‌شده پرندگانی شکاری، همچون عقابِ صحرایی، عقابِ شاهی و کورکورِ سیاه (زغن)، بودند که از گونه‌های در حالِ انقراضِ زیست‌بومِ ایران به شمار می‌روند.
به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، کارشناسانِ محیطِ زیستِ هرمزگان در نزدیکیِ برخی از پرندگانِ کشته‌شده تکه‌های بریده‌شده‌ی پایِ مرغ را می‌بینند و با گشت‌زنی و بررسیهای بیشتر در چندین نقطه در طولِ یک مسیر به این تکه‌های پراکنده‌شده‌ی مرغ برخورد می‌کنند.
این تکه‌های رهاشده‌ی گوشت، که یا به علتِ تله‌گذاریِ شکارچیانِ غیرِ مجاز یا به علتِ جمع‌آوریِ نادرست و غیرِ اصولیِ ضایعاتِ کشتارگاهها و مرغداریهای منطقه بوده است، پرندگانِ شکاری را که در پیِ خوراک بودند به قتلگاه می‌کشاند و در نتیجه‌ی نشستن و برخاستن آنها از سیمهای برق شوربختانه این پرندگانِ زیبا و نایابِ زیست‌بومِ کشورمان دچارِ برق‌گرفتگی می‌شوند و می‌میرند.
گفتنی است، انرژیِ الکتریکی، همچون انرژیهای دیگر، در راستایی به پیش می‌رود که به حالتی از تعادل و موازنه برسد. به سخنی دیگر، انرژی از جایی که بیشتر است به جایی که کمتر است می‌رود، و در این رفت‌‌وآمد راهی را برمی‌گزیند که با مقاومتی کمتر روبه‌رو است. چنین، اگر پرنده‌ای یک پایش را رویِ سیمِ برق بگذارد و پای دیگرش را روی زمین یا سیمی دیگر با ولتاژی کمتر بگذارد دچار برق‌گرفتگی می‌شود، ولی در شرایطی که پرنده‌ یک یا هر دو پایش روی یک سیمِ برق است خطری ندارد و دچارِ برق‌گرفتگی نخواهد شد، چرا که جریانِ برق هیچ راهی را برای انتقال نمی‌یابد و در همان مسیرِ سیم که کمترین مقاومتِ ممکن را دارد به راهِ خود ادامه خواهد داد.
با همه‌ی این، پرندگان هنگامی که بر میله‌های افقیِ تیرهای شبکه‌ی برق با ولتاژِ بالا می‌نشینند، عادت دارند که منقارهایشان را با سیمِ برق پاک کنند. از آنجا که این بخش و پرنده‌ای که رویِ آن نشسته است با زمین اتصالی سرراست دارد هنگامی که پرنده با سیمِ برق برخورد می‌کند، کشته می‌شود.
بدبختانه این رخدادهای انسان‌آفریده به اندازه‌ای فراوان است که در کشوری همچون آلمان راهکارهایی برای پیشگیری از مرگِ پرندگان اندیشیدند. آنان رویِ میله‌های افقیِ تیرهای شبکه‌ی برقِ ولتاژِ بالا نشستگاههایی عایقی نصب می‌کنند تا هم پرندگان، بی خطر، بر سیمها بنشینند و منقارهایشان را نیز با سیم پاک کنند، بی آنکه آسیبی بینند. جاهای خطرناکِ انتقالِ نیرو را نیز می‌پوشانند تا پرندگان به آنجا برخورد نکنند و کشته نشوند.
در موردِ این پرندگانِ شکاری نیز شاید ماجرا از این قرار بوده باشد که آنها رویِ سیمهای برق می‌نشینند و چون بالهایی بزرگ دارند، به هنگامِ بلند شدن یا نشستن، بالهاشان به سیمهایی با ولتاژِ متفاوت برخورد می‌کند و جانِ آنها را می‌گیرد، یا اینکه بدنها و بالهاشان با یکدیگر برخورد می‌کند و این برخورد با همدیگر آنها را دچارِ برق‌گرفتگی می‌کند و می‌کشد.
پیش از این نیز بارها برق‌گرفتگیِ پرندگان گزارش شده و این نیز چندمین باری است که گروهی از پرندگان در ایران همزمان دچارِ این بلا شده‌اند. سالِ گذشته، در یک ‌کیلومتریِ نیروگاهِ برقِ آبادان در استانِ خوزستان، ۲۰ فلامینگوی بومی که در حال پرواز بودند به دکلهای برقِ فشارِ قوی برخورد کردند و کشته و نقشِ بر زمین شدند.
پس‌مانده‌‌های کشتارگاهها و مرغداریها نیز خطری همچون برق‌گرفتگی برای پرندگان دارد. همین دو ماه پیش بود که ۲۸ پرنده‌ی شکاری در استانِ فارس به علتِ خوردنِ لاشه‌ی مرغهای فاسدِ رهاشده در پیرامونِ جاده‌ی سروستان جانِ خود را از دست دادند. در این رخدادِ تلخ، چندده سارگپه و عقاب هم که با خوردنِ این لاشه‌ها مسموم شده بودند زنده‌گیری شدند.
به هر روی، برای آنکه شاهدِ رخ دادنِ چنین رویدادهایی ناگوار برای زیست‌بومِ ایران نباشیم باید تا دیر نشده است مسئولان به سرعت آستین بالا بزنند و کارهای پیشگیرانه‌ی موثری، همچون ایمن‌سازیِ خطوطِ انتقالِ برق، نصبِ گویهای رنگیِ هشدار، و در جاهایی همچون این منطقه‌ی هرمزگان و فارس ساماندهیِ پس‌ماندهای کشتارگاهها و مرغداریها، را در دستورِ کار خود قرار دهند، به ویژه آنکه به زودی فصلِ مهاجرتِ پرندگان به ایران نیز آغاز خواهد شد.