هزینه مبهم ساخت مصلایی که باید یادآور سادگی باشد!

سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مجلس از تخصیص هزار میلیارد تومان برای تکمیل مصلای تهران در قالب تهاتر نفت خام خبر داده است؛ خبری که بار دیگر پرونده ساخت مصلای تهران را که پس از سه دهه همچنان نیمه کاره است، باز کرد.
زارع نماینده آباده در مجلس گفته: کمیسیون تلفیق به منظور تکمیل مصلاهای نیمه کاره کشور با معرفی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) را موظف کردند، نسبت به تکمیل و تحویل مصلاها اقدام کند و براین اساس به مقدار یک‌ هزار میلیارد تومان برای مصلا های سراسر کشور و یک‌ هزار میلیارد تومان نیز برای مصلای تهران از محل بند (ی) تبصره یک اختصاص یافت. هزینه کرد این اقدام پس از تایید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و در قبال نفت خام به نرخ رسمی صادرات نفت در مکان های مورد نظر قرارگاه، تحویل می‌شود. درآمد این بند از طریق تهاتر نفت خام با قرارگاه خاتم الانبیاء(ص) تسویه خواهد شد.
مشخص نیست حتی اگر این هزار میلیارد تومان هم برای تکمیل مصلای تهران اختصاص یابد، این مصلا ظرف چه مدت زمانی تکمیل خواهد شد. در سال ۱۳۶۱ اقدامات اولیه برای ساخت مصلایی بزرگ در تهران آغاز شد و زمین‌های منطقهٔ عباس‌آباد تهران به عنوان منطقه‌ای مناسب برای ساخت این مصلا برگزیده شد. پس از سالها بررسی و فراخوان طراحان برای ارائه طرح مصلا، در نهایت طرح دکتر سیدپرویز مؤید عهد به عنوان طرح ساخت "مصلای امام خمینی تهران" انتخاب شد. او که فارغ التحصیل رشته های معماری و شهرسازی از دانشگاه سوربن و دارای دکترای افتخاری معماری از دانشگاه سوربن فرانسه بود، علاوه بر مصلای تهران، طراحی های دیگری همچون محوطه نمایشگاه بین المللی تهران، طرح مرمت و بازسازی و تزئینات کاخ گلستان، طرح معماری فرودگاه آبادان و طرح یک مجتمع عظیم مسکونی در فرانسه را نیز در کارنامه دارد. البته کار ساخت مصلای تهران آنقدر طول کشید که معمار آن، نتیجه طرح خود را ندید و دکتر مویدعهد، در سال  ۱۳۹۴ در سن 86 سالگی درگذشت.
مصلی ۱۴ گلدسته، ۱۲ صحن و ۵ ورودی دارد. ارتفاع ایوان بزرگ مصلی ۷۲ متر به عدد شهدای کربلا و ارتفاع گنبد مسجد جامع ۶۳ متر به عدد سال‌های عمر محمد پیامبر اسلام است. سازه ایوان بزرگ مصلی ۱۱۰ متر دهانه و ۱۱۰ متر طول دارد. همچنین ارتفاع سازه این بنا نیز ۸۰ متر است که از جمله سازه‌های منحصر به فرد دنیا محسوب می‌شود. باتوجه به نوع سازه و منحصر به فرد بودن آن کار طراحی و اجرای اولیه آن بسیار طولانی شد. ساخت آن در سال 90 شروع شد و پس از ۶ سال نماینده پیمانکار آن اعلام کرد که اجرای کامل طرح حدود ۳۰ ماه به طول می‌انجامد. اما با گذشت بیش از دو سال از آن وعده، هنوز ایوان تکمیل نشده است.
تشریفات مصلا و هزینه سنگین اجرای آن انتقادات فراوانی در پی داشته است. در پی نامه ای که آیت الله خامنه ای و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رییس جمهور و رییس مجلس وقت کشور به امام خمینی (ره) درباره ضرورت ساخت مصلا نوشته بودند، ایشان روز ۲۳ آبان ۱۳۶۷ در پاسخ به آن نامه ضمن موافقت با ساخت مصلا نوشتند: "سادگی مصلا باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شدیداً از زرق و برق ساختمانهای مساجد اسلام امریکایی جلوگیری شود." (جلد ۲۱ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۱۸۸ تا صفحه ۱۸۹)
هرچند آمار رسمی از میان هزینه های صورت گرفته برای ساخت مصلا در سه دهه اخیر اعلام نشده اما از لابلای برخی خبرها میتوان شواهدی درباره میزان هزینه ها پیدا کرد.
در سال 91 مدير عامل وقت مصلا بودجه مورد نياز آن سال مصلا را 200 ميليارد تومان عنوان كرده و گفته بود:" البته تاكنون تنها 32 ميليارد از اين اعتبار تامين شده است." همان زمان عليزاده معاون وزير مسكن و شهرسازي در گفت‌وگو با ايسنا اعتبار استفاده شده از سال 85 (از زمان تحويل اين پروژه به مسكن و شهرسازي) تا‌ سال 91 (يعني 6 سال) را كمتر از 200 ميليارد تومان عنوان كرد. آن زمان اعلام شده بود اگر تامین مالی پروژه انجام شود، مصلا تا سال 93 تکمیل می شود اما این اتفاق رخ نداد؛ هرچند هیچگاه آمار دقیقی از میزان نیاز مالی مصلا اعلام نشده است.
در سال جاری هم مدیرعامل سازمان مجری ساختمان ها و تأسیسات دولتی و عمومی از هزینه کرد ۳۰۰ میلیارد تومانی در نیمه نخست امسال برای ادامه روند ساخت و ساز مصلای تهران خبر داد.
جالب اینجاست که در سال 1376 کلنگ احداث مسجد "شیخ زاید" در پایتخت امارات متحده عربی بر زمین زده شد و ده سال بعد افتتاح شد. این مسجد بعد از مسجد الحرام و مسجد النبی سومین مسجد بزرگ جهان است و به حدی بزرگ و شکوهمند و زیباست که به یکی از نجاذبه های گردشگری امارات تبدیل شده است.
مسجد شیخ زاید ابوظبی به ارزش پولی سال 90، با هزینه 700 میلیارد تومان تکمیل شد اما همان زمان مسئولان در ایران اعلام کردند برای تکمیل مصلای تهران ، فقط برای 5 سال آینده اش 850 میلیارد تومان دیگر نیاز دارند و این ، جدای از صدها میلیارد تومانی است که تا آن زمان برای این پروژه هزینه شده بود. با وجود آنکه آمار دقیقی در دست نیست که چه میزان برای مصلای تهران هزینه شده اما به نظر می رسد وقتی در شش ماه اول امسال ۳۰۰ میلیارد تومان برای مصلا هزینه شده، قطعا سه دهه گذشته باید بیش از هزار میلیارد تومان بودجه به آن تخصیص پیدا کرده باشد. اما همچنان هزار میلیارد تومان دیگر نیاز است که در صورت تخصیص آن هم مشخص نیست آیا مصلا تکمیل می شود یا نه!