دلگرمی درمذاکرات دشوار مسقط

گروه دیپلماسی- مهدی یزدی: دور چهارم چانه زنی‌های ایران و آمریکا بالاخره حوالی ظهر دیروز (یکشنبه) در مسقط برگزار شد. طبق روال گذشته، «سید عباس عراقچی» وزیرامورخارجه ایران و «استیو ویتکاف» فرستاده ترامپ هدایت مذاکرات را برعهده داشتند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،همزمان با شروع مذاکرات، یک منبع دیپلماتیک به المیادین گفت: ایران با حسن نیت وارد مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا شد و اقدامات مهمی را برای اعتمادسازی در این زمینه اتخاذ کرد.
این منبع افزود: طی دور اول و دوم مذاکرات با چارچوب کلی روند مذاکره توافق شد. اگر طرف مقابل بخواهد مذاکرات را از این چارچوب‌ها خارج کند و خواسته‌های جدیدی را مطرح کند، توجیهی برای ادامه مذاکرات وجود ندارد.
این منبع تأکید کرد: اگر مذاکرات در چارچوب توافق شده برای مطمئن کردن جامعه بین‌المللی درباره مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران پیش برود می‌توان به توافقی برای تضمین منافع دو طرف از طریق لغو تحریم‌ها علیه ایران رسید.
رایزنی با وزیرخارجه عمان
عراقچی در بدو ورود به مسقط با «بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه سلطنت عمان دیدار و گفت‌وگو کرد.
در این دیدار، وزیر امور خارجه کشورمان با قدردانی از وزیر امور خارجه و دولت عمان به‌خاطر میزبانی و ایفای نقش مهم تسهیل‌گری گفت‌وگوهای ایران- آمریکا، دیدگاه‌های کشورمان را در مورد مهمترین ابعاد این گفت‌وگوها و مواضع اصولی و مبنایی ایران در این خصوص تبیین کرد.
وزبر امور خارجه عمان با تاکید بر عزم این کشور برای هرگونه مساعدت جهت تسهیل روند گفت‌وگوها، عراقچی را در جریان ترتیبات و تمهیدات پیش‌بینی‌شده برای انجام این دور از گفت‌وگوها قرار داد.
عراقچی در سه دور قبلی مذاکرات نیز پیش از آغاز رسمی گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا با وزیر خارجه عمان دیدار و رایزنی کرد.
ترکیب تیم مذاکرات
در شرایطی که که رسانه‌های آمریکایی مدعی شده بودند در این دوره از مذاکرات تیم کارشناسی و فنی آمریکا حضور ندارد، تیم کارشناسی ایران بنا به گفته وزیر خارجه در این مذاکرات حضور دارد و هیئت ایرانی در صورت لزوم از آنها استفاده خواهد کرد.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران که بامداد یکشنبه برای انجام مشورت‌های بیشتر در ارتباط با مذاکرات از دوحه به تهران آمده بود، ابراز امیدواری کرد که 2 کشور در مذاکرات یکشنبه به یک نقطه تعیین کننده‌ای برسند. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در اظهاراتی تاکید کرد: هیات نمایندگی جمهوری اسلامی ایران بر اساس دستورالعمل‌ها و چارچوب‌های ابلاغی توسط سلسله‌مراتب تصمیم‌گیری نظام، از هیچ کوششی برای صیانت از منافع ملت ایران و حراست از دستاوردهای گرانسنگ کشورمان در حوزه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و همزمان رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های ظالمانه اقتصادی دریغ نخواهد کرد.
دلگرمی تیم آمریکایی
پس از پایان یافتن دور چهارم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا، یک مقام ارشد دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا مدعی «غیرمستقیم و مستقیم» بودن این مذاکرات شد.
«جیمز بلر» جانشین منابع انسانی کاخ سفید عصر یکشنبه با اشاره به مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا گفت: «امیدواریم شاهد پیشرفت در این مذاکرات باشیم. آقای ویتکاف، انتظارات خود از خروجی این مذاکرات را به خوبی بیان کرده است.»
او در گفت‌وگو با شبکه «فاکس نیوز» ادعا کرد: «رئیس جمهور ترامپ تأکید کرده که ایران هرگز نباید توانایی تولید سلاح هسته‌ای یا این سلاح را داشته باشد. او خواستار تسلیحات‌زدایی برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران است.»
این ادعا درحالی است که ایران همواره تأکید کرده که سلاح هسته‌ای در دکترین نظامی یا سیاسی این کشور جایگاهی ندارد.
بلر در ادامه افزود: «ویتکاف در روزهای اخیر درباره احتمال برخورداری ایران از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز صحبت کرده است. این یکی از گزینه‌هاست که باید بررسی شود.»
او با اشاره به برگزاری چندین دور گفت‌وگو بین ایران و آمریکا تصریح کرد: «هر دوره از گفت‌وگو با جزئیات بیشتری جلو رفته است. امیدواریم دور چهارم نیز با پیشرفت‌هایی روبرو شود.»
اظهارات بلر که پیش از برگزاری مذاکرات مذاکرات منتشر شده است درحالی است که طبق گزارش پایگاه خبری «آکسیوس»، پس از پایان یافتن دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا، مقامات آمریکایی از نتایج این دور از گفت‌وگوها نیز استقبال کرده‌اند.»
آکسیوس به نقل از مقام آمریکایی نوشت: «توافق حاصل شد که مذاکرات برای ادامه کار بر روی عناصر فنی ادامه یابد. ما از نتیجه امروز دلگرم شده‌ایم و مشتاقانه منتظر جلسه بعدی خود هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد.» بلر در ادامه گفت‌وگوی خود با فاکس‌نیوز در پاسخ به سوالی درباره عملکرد و سیاست‌های «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا و تفاوت آن با دولت «جو بایدن» گفت: «ترامپ درحال رهبری است. در موضوع ایران نیز، هدفمان حل مسائل از طریق دیپلماسی است.» او در ادامه به دستاوردهای ادعایی ترامپ در موضوعاتی همچون «درگیری بین هند و پاکستان»، «توافقات تجاری» و «تجارت در آمریکا» پرداخت. بلر همچنین در پاسخ به سوالی درباره هدف ترامپ از سفر به خاورمیانه گفت: «این سفر، در ادامه روند هشت سال قبل است. هدف از این سفر این است که نشان دهیم همکاری ما با دیگر کشورها در خاورمیانه چگونه می‌تواند به آینده خاورمیانه‌ای مدرن‌تر و برپایه همکاری اقتصادی منجر شود.»او افزود: «هدف از این سفر این است که نشان دهیم چگونه با همکاری آمریکا و کشورهای خاورمیانه می‌توان به آینده‌ای صلح‌آمیز و پررونق‌تر رسید.»
رفع موثر تحریم، اصلی‌ترین مطالبه تهران
چهارمین دور از مذاکرات در حالی برگزار شد که مطالبه اصلی ایران که تاکنون بارها از سوی وزیر خارجه و سخنگوی این وزارتخانه شنیده شده، رفع موثر تحریم‌ها و توقف هر اقدامی است که موجب محدودیت و تحریم بر اقتصاد ایران بشود و انتفاع اقتصادی ایران را متاثر سازد. در حوزه هسته ای نیز حفظ توانمندی‌های هسته ای ایران و چرخه غنی‌سازی، برای ایران یک اصل غیرقابل مذاکره است. در مدت مذاکرات، آمریکا همزمان با مذاکره و ادعاهای مبنی بر آمادگی برای گفت‌وگو با ایران، به اعمال تحریم‌های همه جانبه علیه ایران ادامه داده و سیاست موسوم به فشار حداکثری را بدون وقفه به پیش می‌برد؛ سیاستی که مورد انتقاد شدید جمهوری اسلامی ایران است.
استیو ویتکاف در آستانه دور چهارم گفت‌وگو‌های هسته‌ای ایران و آمریکا درمصاحبه‌ای اختصاصی با وب‌سایت «برایتبارت نیوز» در مورد چشم‌انداز متصور برای برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران گفته بود: «باید تاسیسات غنی‌سازی‌شان را برچینند و نباید سانتریفیوژ داشته باشند. باید همه سوخت‌هایی را که دارند رقیق‌سازی کرده و به مکانی دوردست ارسال کنند.»
ویتکاف همچنین تاکید کرده بود: «هیچ برنامه غنی‌سازی نباید دیگر در ایران وجود داشته باشد. این خط قرمز آمریکاست و تاسیسات نطنز، فردو و اصفهان که هر سه تاسیسات غنی‌سازی ایران هستند باید برچیده شوند.» او با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که هیچ‌وقت توافقی را که تعهدات در آن تاریخ انقضا داشته باشند را نخواهد پذیرفت. برخی از تحلیل‌گران معتقدند که اعتیاد شدید آمریکا به تحریم و نفوذ شدید رژیم صهیونیستی در ساختارهای تصمیم‌گیری آن به ویژه در اوفک، سوال بسیار جدی در مورد اراده و توان آمریکا برای پایبندی به هرگونه تعهد احتمالی راجع به دفع تحریم‌ها ایجاد کرده است.
مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده‌اند مطالبه اصلی ایران در این مذاکرات رفع تحریمها و توقف هر اقدامی است که موجب محدودیت و تحریم بر اقتصاد ایران بشود و انتفاع اقتصادی ایران را متاثر سازد. در کنار آن حفظ توانمندی‌های هسته‌ای ایران و چرخه غنی‌سازی، برای تهران یک اصل است.
برخی از تحلیلگران معتقدند تاکنون آمریکا تلاش و تمرکزی برای جلب اطمینان ایران نسبت به «اراده» و «توان» آن برای لغو تحریم‌ها نداشته است و این یک مساله اصلی در ادامه مذاکرات است و در همین چارچوب اظهارات اخیر متناقض و زیاده‌خواهانه مقامات آمریکایی تردید جدی در اراده این کشور برای توافق پدید آورده است.
در شرایطی که کندشدن روند مذاکرات از پس از دور سوم به سوژه برخی گمانه‌زنی‌ها بخصوص در فضای رسانه‌ای تبدیل شده است، باید توجه داشت که با ورود مذاکرات به مباحث فنی، پیچیدگی موضوعات بیشتر شده و احتمال بروز موضوعات اختلافی وجود دارد و به تبع آن سرعت پیشرفت مذاکرات کمتر و گفتگوها زمان‌بر خواهد شد. هیات مذاکره کننده ایران چه در سه دور پیشین و چه پیش از آغاز دور چهارم در مسقط تاکید داشته که آماده تداوم مذاکره به روزهای دوم و سوم است مشروط بر آنکه پیشرفت محسوسی در این روند مشاهده شود.
همزمان رئیس هیات مذاکره کننده آمریکا در یکی از آخرین گفت وگوهای خود تلاش کرد تهران را به نوعی به خرید زمان متهم کند اما منش و موضع گیری‌های هیات مذاکره کننده ایرانی نشان می‌دهد که اتفاقا تهران به دنبال توافق در اسرع وقت است اما هیچگاه محتوای توافق را فدای سرعت نخواهد کرد. برهمین اساس وزیر خارجه ایران در دو نوبت در جریان سخنرانی خود در نشست گفت و گوهای ایرانی و عربی در دوحه و در تهران پیش از عزیمت به مسقط تاکید کرد که «اگر هدف از این مذاکرات ابراز اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای باشد، این تحصیل حاصل است و لذا رسیدن به یک توافق کاملاً در دسترس است. اما اگر هدف، محروم کردن ایران از حقوق هسته‌ای خود و دیگر درخواست‌های غیر واقعی و غیر منطقی باشد که جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه از هیچ یک از حقوق ملت پر افتخار ایران عقب نخواهد نشست.» این مذاکرات در حالی آغاز شده که منطقه خاورمیانه شاهد تحولات دیپلماتیک حساسی است. همزمانی این گفت‌وگوها با سفر قریب‌الوقوع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به کشورهای عربستان سعودی، قطر و امارات، بر اهمیت و حساسیت این دور از مذاکرات افزوده است. کارشناسان معتقدند نتایج این مذاکرات می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر آینده روابط ایران و آمریکا و همچنین ثبات منطقه‌ای داشته باشد.