انتخابات سخت ترکيه

 گروه بين‌الملل- مهدي يزدي: سرانجام موعد انتخابات ترکيه فرارسيد. امروز «رجب‌طيب اردوغان» با سخت‌ترين رقابت انتخاباتي مواجه خواهد شد. اپوزيسيون کمر همت بسته تا شاه‌عثماني را به زير بکشد . «کمال قليچداراوغلو» با حربه هزينه‌هاي بالاي زندگي ناشي از تورم، به جنگ اردوغان آمده است.
به گزارش رويترز، در انتخابات رياست‌جمهوري ترکيه 64 ميليون نفر واجد شرايط راي‌دادن هستند. يک نامزد اين انتخابات براي کسب رياست جمهوري در دور اول، بايد بيش از 50 درصد آرا را به دست آورد. اگر هيچ نامزدي نتواند بيش از نيمي از آرا را به دست آورد، دور دوم اين انتخابات در 28 مه بين دو نامزد که بيشترين آرا را به دست آورده‌اند، برگزار مي‌شود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،اختيارات سمت رياست جمهوري در ترکيه در سال 2017 پس از تصويب تغيير نظام حاکم در ترکيه از پارلماني به رياست جمهوري با برگزاري يک همه پرسي افزايش يافت. اين تغيير موجب شد، پست نخست وزيري در ترکيه لغو شده و رياست جمهوري به سمت رئيس دولت اين کشور برسد.
راي دهندگان ترکيه‌اي در انتخابات امروز همچنين 600 نماينده پارلمان را نيز انتخاب خواهند کرد. اين نمايندگان در قالب 87 حوزه انتخابيه و از طريق ليست‌هاي انتخاباتي احزاب انتخاب مي‌شوند. حوزه‌هاي راي‌گيري در ساعت 08:00 صبح 14 مه به وقت محلي باز شده و در ساعت 05:00 عصر بسته مي‌شوند. مشارکت در انتخابات در ترکيه به طور معمول بالا بوده است. در انتخابات سال 2018، حدود 87 درصد از راي دهندگان واجد شرايط شرکت کردند.
راديوها و ارگان‌هاي صدا و سيما تا ساعت 18 قادر به گزارش اخبار، پيش بيني و اظهار نظر در مورد نتايج انتخابات نخواهند بود. برهمين اساس،کميته عالي انتخابات ترکيه (YSK) اعلام کرد، مطابق با قانون انتخابات ترکيه، در روز انتخابات اين کشور منتشر کردن اخبار، پيش‌بيني‌ها و تفسيرهاي مربوط به آرا تا ساعت شش عصر ممنوع است.
در آخرين روز تبليغات نامزدها پيش از انتخابات امروز، اردوغان در استانبول تجمعي برگزار کرد. او همچنين در مسجد اياصوفيه که به طور بحث انگيزي براي جلب رضايت محافظه‌کاران از مکاني گردشگري به مسجد تبديل شد، نماز خواند.
قليچداراوغلو، رقيب سکولار او به همراه «اکرم امام‌اوغلو» شهردار فعلي استانبول با مردم ديدار کرد. قليچداراوغلو 74 ساله، که در نظرسنجي‌ها پيشتاز است، به جوانان متوسل شده است و وعده بازگرداندن دموکراسي و بهبود روابط با غرب را داده است.
تبليغات نامتوازن
وبسايت ديده‌بان حقوق بشر در گزارشي به نقش رسانه‌هاي ترکيه در انتخابات سرنوشت‌ساز اين کشور پرداخته است: «رسانه‌هاي جريان اصلي ترکيه، که اکثر مردم اخبار را از طريق آن‌ها دنبال مي‌کنند، شديدا به دولت نزديک هستند. اخيرا نتايج يک تحقيق نشان داد که در يک ماه گذشته، شبکه دولتي «تي‌آرتي» ترکيه 32 ساعت از برنامه‌هاي خود را به پوشش سخنراني‌هاي رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري ترکيه اختصاص داده اما سهم کمال قليچداراوغلو، مهم‌ترين رقيب اردوغان در اين انتخابات تنها 32 دقيقه بوده‌است. در نتيجه اين جهت‌گيري رسانه‌هاي دولتي، احزاب اپوزيسيون به شبکه‌هاي اجتماعي روي‌آورده‌ و از پايگاه‌هاي خبري مستقل و بسترهاي برگزاري جلسات زنده استفاده مي‌کنند تا صدايشان را به مردم ترکيه برسانند.
اما رد پاي کارزارهاي سياسي دولت ترکيه در شبکه‌هاي اجتماعي مانند توييتر، فيسبوک و يوتيوب هم ديده مي‌شود. شبکه‌هاي اجتماعي در رويکرد خود نسبت به تصفيه محتواها و اصالت حساب‌هاي کاربري عملکردي نامنسجم و غيرشفاف داشته‌اند و اين به پيچيدگي انتخابات ترکيه دامن زده است. شبکه‌هاي اجتماعي بايد اطمينان حاصل کنند که منابع کافي رابه برآورده کردن مسئوليت‌هاي انساني خود اختصاص داده‌اند، مخصوصا در دوران انتخابات.
دولت ترکيه سعي کرده با اعمال قدرت بر فضاي مجازي، ‌محدوديت‌هايي را بر مخالفانش وضع کند، از جمله حذف خودسرانه محتواهايي عليه اردوغان يا احزاب نزديک به دولت. بر اساس گزارش ديده‌بان حقوق بشر که در 10 مه منتشر شد، دولت ترکيه از ديرباز از اين قدرت‌ها استفاده کرده تا صداي مخالفانش را ساکت کند و با بسترهايي که از دستورهاي دولت براي حذف محتواها پيروي نمي‌کنند، برخورد مي‌کند.
برنده احتمالي
قليچداراوغلو در نظرسنجي‌هاي پيش از انتخابات عموماً عملکرد بهتري نسبت به اردوغان داشته و روي کاغذ، مي‌تواند برنده انتخابات باشد. پس از زلزله ترکيه، محبوبيت اردوغان کاهش پيدا کرده و دولتش به صدور غيرقانوني مجوز ساخت و ساز متهم شده است.
اما بر خلاف کاهش محبوبيت اردوغان، آراي قليچداراوغلو افزايش چنداني نيافته است. يکي از مشاوران اپوزيسيون ترکيه مي‌گويد: نگران اين هستم که نظر مردم درباره قليچداراوغلو تثبيت شده و ديگر تغيير نکند.
در اين ميان ، نظرسنجي‌هاي مرکز تحقيقات «اي‌آراي‌دي‌اي» (AREDA) و «اي‌اس‌اي‌ال» (ASAL) نشان مي‌دهند که رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري کنوني ترکيه احتمالا در دور اول انتخابات رياست‌جمهوري با اختلاف کمي پيروز خواهد شد. اما اکثر نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهند که در انتخابات رياست‌جمهوري، قليچداراوغلو از اردوغان پيشتاز است؛ اما مدير موسسه متروپل مي‌گويد: نتايج انتخابات نه به ميزان موفقيت قليچداراوغلو، بلکه به ميزان ناکامي‌هاي اردوغان بستگي خواهد داشت.  از سوي ديگر، قليچداراوغلو در توافق‌سازي در پشت پرده مهارت خوبي از خود نشان داده، ولي وجود چنين مهارتي در او براي کسب آراي مردمي در هاله‌اي از ابهام است. از 1989 تا امروز، هيچ انتخاباتي نبوده که اردوغان در آن شکست بخورد، اما قليچداراوغلو که در 2010 به رياست حزب مردم جمهوري‌خواه رسيد، حتي نتوانسته تعداد کرسي‌هاي حزبش را در پارلمان افزايش دهد. او به گفته خودش «فردي آرام» است که «در برابر سخت‌ترين انتقادات هم خونسردي» خود را حفظ مي‌کند. همسرش مي‌گويد که او به ندرت ساز مخالف مي‌زند و داشتن يک جر و بحث ساده با کمال هم برايش به آرزو تبديل شده است. قصه کوتاه، به نظر مي‌رسد که قليچداراوغلو مرد سخنراني‌هاي آتشين کمپين‌هاي انتخاباتي نيست و اين توانايي در جذب آراي مردمي از اهميت بالايي برخوردار است. ترک‌ها خوب مي‌دانند که فقط چند راي ناچيز مي‌تواند نتيجه يک انتخابات را به‌کلي تغيير دهد. در 1994 اردوغان يکي از چندين نامزدي بود که براي کسب مقام شهرداري استانبول رقابت مي‌کرد. چهار نامزد رقيب او از احزاب غيراسلامي به ترتيب 22، 20، 15 و 12درصد از آرا را به خود اختصاص دادند؛ پيروز انتخابات اما اردوغان بود که تنها سه درصد بيشتر از نفر دوم راي به دست آورد و با کسب اکثريتي ناچيز، شهردار استانبول شد. امسال هم اين ترس بين طرفداران اپوزيسيون ترکيه وجود دارد که شايد ضعف در اتحادي که ميان مخالفان اردوغان شکل گرفته، باعث شود که اين بار هم او پيروز انتخابات شود. حضور يک نامزد حاشيه‌اي ديگر در اين انتخابات به احتمال زياد باعث خواهد شد تا انتخابات رياست‌جمهوري ترکيه به دور دوم کشيده شود که در اين دور، رقابت تنها ميان اردوغان و قليچداراوغلو خواهد بود.
ترکيه، فرداي انتخابات
برخي مفسران غربي مي‌گويند که با شکست احتمالي اردوغان و پيروزي قليچداراوغلو، ترکيه «دوباره» شکوفا، دموکراتيک و آماده عضويت در اتحاديه اروپا خواهد شد. اما «ائتلاف ملت» تنها يک عامل اتحاد بزرگ دارد و آن هم چيزي نيست جز نفرت از اردوغان. اين انگيزه شايد بتواند راه را براي شکست اردوغان هموار کند، اما پايان اردوغان، تازه شروع کار حزبي است که او را شکست داده است. از اين رو اگر مشت نمونه خروار باشد، با توجه به مشکلاتي که اعضاي اپوزيسيون در تعيين نماينده خود براي شرکت در انتخابات داشتند، به نظر نمي‌آيد که اتحاد اپوزيسيون فعلي، فرداي انتخابات هم برقرار باشد. قطعا شکست اردوغان برخي از مردم ترکيه را خوشحال مي‌کند، اما دشوار مي‌توان گفت که قليچ‌داراغلو و متحدانش چه باورهايي دارند يا چه سبک حکومت‌داري را انتخاب خواهند کرد.
از نمونه‌هاي ابهام رفتار اپوزيسيون ترکيه در اعلام سياست‌هايش، مي‌توان به مسئله کردها اشاره کرد. اردوغان از ديرباز کوشيده تا قليچداراوغلو را به ارتباط با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) متهم کرده و از آن براي انتقاد از او استفاده کند. از 2015 تا امروز دولت اردوغان به مواضع کردها در سوريه و عراق حملاتي را ترتيب داده و بسياري را روانه زندان کرده است. اردوغان همچنين کوشيده تا فعاليت «حزب دموکراتيک خلق‌ها» را در ترکيه ممنوع کند، حزبي که حامي کردهاست.
موضع اردوغان در قبال کردها شفاف است، اما درباره قليچداراوغلو چنين نيست. گرچه او ارتباطي شخصي با مسئله کردها دارد و ضمن سلب حمايت از پ‌ک‌ک، در 2016 از حمله اين گروه جان سالم به در برده است، اما از سوي ديگر، قليچداراوغلو خواستار گفت‌وگو با «حزب دموکراتيک خلق‌ها» شده است. به صورت کلي، قليچداراوغلو بر آن بوده تا اين مسائل را وارد کارزار انتخاباتي‌ خود نکند و حتي از پيشينه قومي خود هم سخني به ميان نياورده است. او مي‌گويد: ما هويت‌سنجي نداريم و به همه هويت‌ها احترام مي‌گذاريم.
با اين وجود و فارغ از ابهامي که در سياست‌هاي اپوزيسيون ترکيه وجود دارد، برخي مسائل هستند که تصميم‌گيري درباره آن‌ها به سياست‌هاي حزبي ربطي ندارند؛ از جمله مسئله روسيه.
رويترز در گزارشي نوشت که هرکس در انتخابات آتي ترکيه پيروز شود، اين عضو ناتو همچنان به رابطه صميمي خود با روسيه ادامه خواهد داد، رابطه‌اي که از دل سال‌ها تغييرات بنيادين در سياست خارجه ترکيه، دست‌نخورده بيرون آمده است.