پايان فصل بهار و آغاز فصل تابستان، معمولا همراه با گسترش فعاليتهاي گشت ارشاد است. وقتي صحبت از گشت ارشاد مي‌شود شعار‌هاي شخصيت‌هاي سياسي کشور به ذهن مي‌رسد. مثلا رييس‌جمهور سابق، بارها و بارها بيان کرده بود که « قطعاً و مسلماً برخي از حرف‌ها در مورد رعايت حجاب موجب تنش در جامعه مي‌شود و اين چه کاري است که انسان به گونه‌اي حرف بزند و کاري بکند که باعث ايجاد تنش در جامعه بشود.» از اينگونه شعار‌ها بارها و بارها در دوران رياست جمهوري محمود احمدي‌نژاد شنيده ايم اما تاثيري بر روند اجرايي گشت ارشاد در جامعه نداشت و گشت ارشاد، هرسال سخت‌گيرانه‌تر از سال گذشته به فعاليت خود ادامه مي‌داد.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر،در دولت تدبير و اميد نيز، با وجود اينکه حسن روحاني بارها و بارها به گشت ارشاد انتقاد کرده و از شيوه برخوردها بيزاري جسته ولي با اين حال، اقدامي‌در جهت اصلاح اين روند انجام نداده است.بنابراين وعده وعيدها همچنان بر سرجاي خود باقي است و با شروع فصل تابستان، اين موضوع دوباره مورد توجه قرار مي‌گيرد.براي بررسي گشت ارشاد و نقش آن در حوزه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي با دکتر امان الله قرايي مقدم و دکتر مجيد ابهري گفت و گو کرديم.
افزايش بدبيني يک فاجعه بزرگ است
دکتر امان‌الله قرايي مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه خوارزمي‌در گفت و گو با «مردم سالاري» در خصوص تاثير گشت ارشاد بر روي حفظ حجاب و عفت عمومي، گفت: گشت ارشاد در زمينه بالا بردن حجاب و عفت عمومي‌و همچنين ايجاد امنيت اخلاقي نمي‌تواند مفيد و موثر واقع شود. به دليل اينکه 37 سال فعاليت‌هايي از اين قبيل صورت گرفته ولي تاکنون به نتيجه نرسيده ايم. قرار دادن مربيان پرورشي در مدارس و توبيخ و توجيه کردن بچه‌ها، بازداشت، نصيحت و پند و اندرزهايي که در خيابان‌ها در اين مدت طولاني صورت گرفت، عملا بازخورد مثبت و نتيجه‌اي به همراه نداشته است. اين جامعه شناس گفت: ايجاد گشت نامحسوس به موازات گشت ارشاد در جامعه، هراس و دلواپسي را در جامعه گسترش مي‌دهد و مردم احساس ناامني مي‌کنند. وي تصريح کرد: اگر مسئولان قصد دارند گشت نامحسوس را در کشور ايجاد کنند، دليلي وجود ندارد که تمام خبرگزاري‌هاي داخلي و خارجي از آن مطلع شوند و مردم را دچار اضطراب بيش‌از اندازه کنند. از طرف ديگر، بايد بدانيم که نيروي انتظامي و پليس در کشور، به عنوان يک نهاد مقدس و شريف شناخته مي‌شود و با انجام اين اقدامات، پايگاه و منزلت اجتماعي نيروي انتظامي‌در کشور کمرنگ مي‌شود. وي تصريح کرد: بايد در نظر داشته باشيم که پليس در تمام نقاط جهان نقش حفظ امنيت و پاسداري از مردم را برعهده دارد، اما متاسفانه ما قصد داريم به پليس نقش ديگري بدهيم که برخلاف اين موضوع است.
اين استاد دانشگاه ادامه داد: ايجاد گشت ارشاد يا گشت نامحسوس در ميان مردم به نوعي موجب افزايش بدبيني در جامعه مي‌شود. از نظر جامعه شناسان، افزايش بدبيني در جامعه يک فاجعه بزرگ است، يعني وقتي مردم به همديگر نگاه مي‌کنند، در اين تصور فرو مي‌روند که شايد طرف مقابلشان گشت ارشاد يا گشت نامحسوس است. اين اقدام ناامني روحي، رواني و فرهنگي را براي افراد جامعه در پي دارد.
ابتدا فرهنگ‌سازي کنيم
وي تصريح کرد: اگر قصد داريم در مورد پوشش اسلامي‌اقداماتي انجام بدهيم، بهتر است که در ابتدا فرهنگ سازي کنيم. ما بايد اقداماتي انجام بدهيم که جامعه را مجاب کند که حجابشان را حفظ کنند.
قرايي مقدم درخصوص فعاليت‌هايي که بايد در جامعه صورت بگيرد، بيان کرد: هم‌نوايي عمقي يکي از اقدامات اصلي است که بايد در جامعه صورت بپذيرد. هم اکنون گشت ارشاد در جامعه وجود دارد و افراد در يک لحظه قول مي‌دهند که حجاب خود را رعايت کنند ولي به قول خود پايبند نمي‌مانند. اجابت کردن سطحي يعني ظاهري و از روي ترس که هيچ فايده‌اي هم براي برنامه‌ريزان در برندارد.وي ادامه داد: اگر هم‌نوايي عمقي باشد يعني از طرف خانواده، مدرسه، سريال‌ها و مشاوره‌هاي خوب صورت بگيرد، افراد مجاب مي‌شوند که حجاب خود را حفظ کنند و اين بهترين راه براي حفظ عفت و پاکدامني جامعه است.
اين جامعه شناس در مورد نتيجه عملکرد گشت ارشاد، بيان کرد: بايد توجه داشته باشيم، همه جا نمي‌توانيم ماموران گشت ارشاد را قرار بدهيم. از سوي ديگر، ما نمي‌توانيم براي 35 ميليون نفر دختر و زن ايراني، پليس و گشت ارشاد قرار بدهيم. با اينکه توصيه ما بر اين است توسط راديو، تلويزيون، سريال‌ها و کتاب‌ها به فرهنگ‌سازي در جامعه بپردازيم اما بايد بپذيريم که با وجود تمام اين اقدامات، رسانه‌هاي بيگانه با قدرت و تواني که دارند، فعاليت‌ها و اقدامات ما را مي‌توانند بي‌تاثير جلوه دهند.
کم‌کاري 22 نهاد باعث بدحجابي در جامعه شده است
دکتر مجبد ابهري، جامعه شناس، پژوهشگر، رفتارشناس و آسيب شناس نيز در گفت و گو با «مردم‌سالاري» گفت: جاي تاسف دارد که بعد از سال‌ها پيروزي انقلاب اسلامي‌و تنظيم قوانين و ضوابط فرهنگي در جامعه هنوز مساله بدحجابي و برخورد با افراد بدحجاب يکي از معضلات رفتاري جامعه است.
وي ادامه داد: بايد در نظر گرفت که برخورد با مظاهر بدحجابي، جزو وظايف نيروي انتظامي‌نيست و اين نهاد، آخرين نهاد عملکردي در اين زمينه است و متاسفانه کم کاري و سستي 22 سازمان و نهاد متولي (مثل آموزش‌وپرورش، وزارت ارشاد، معاونت زنان، شوراي عالي انقلاب فرهنگي و...) در زمينه‌هاي پيشگيري، کنترل و مقابله، باعث شده مسووليت برخورد را نيروي انتظامي‌بر عهده بگيرد. اين جامعه‌شناس در مورد برخوردهاي گشت ارشاد گفت: گشت ارشاد ممکن است در برخي از موارد، برخوردهاي غير‌اصولي با افراد داشته باشد اما بزرگنمايي آن از سوي شبکه‌هاي ماهواره‌هاي و اجتماعي باعث شده جامعه و به ويژه بانوان دچار اضطراب رواني گردند و با شروع فصل تابستان، گشت ارشاد نيز روند آشکارتري به خود مي‌گيرد. البته بايد از نظر منطقي قبول کنيم که برخي از بانوان از سر ناآگاهي يا عمدي در پاره اي از اوقات با ظواهري ظاهر مي‌شوند که حتي در کشور‌هاي اروپايي نيز کمتر ديده مي‌شوند. اين رفتارشناس و آسيب‌شناس در مورد هنجارشکني و روي گرداندن از قانون گفت: متاسفانه ضعف برنامه ريزي و سياستگذاري‌هاي فرهنگي چه در زمينه حجاب و چه در زمينه‌هاي روابط اجتماعي باعث شده سياست‌ها به صورت سليقه‌اي در کشور اجرا شوند. درصورتي که رسانه‌ها بايد با تقويت سبک زندگي و انتقال آموزه‌هاي ديني به افراد به ويژه بانوان آنها را به پيروي از ضوابط قانوني دعوت کنند.
به گشت ارشاد بايد آموزش‌هاي لازم داده شود
وي تصريح کرد: برخي برخوردهاي غير‌اصولي گشت ارشاد و همچنين جوسازي‌هاي منفي توسط برخي از زنان باعث بوجود آمدن تصور منفي نسبت به اين گشت‌ها شده، در صورتي که بايد توجه داشت نام اين گشت، ارشاد است، يعني آموزش اخلاق و فرهنگ با زباني آرام و رفتاري پسنديده. بنابراين اول بايد به اعضاي اين گشت‌ها آموزش‌هاي لازم را ارائه داد و سپس در صورت مشاهده مسائل غير اخلاقي، ابتدا با زبان آرام و اسلامي‌و البته ملايم به افراد تذکرات لازم داده شود. ابهري گفت: در حال حاضر که برخورد منفي و تنش‌زايي نسبت به گشت ارشاد در جامعه وجود دارد، بعيد مي‌دانم که گشت ارشاد بتواند قدم مثبتي در اين زمينه بردارد.
وي در ادامه تاکيد کرد: تا زماني که گشت ارشاد به صورت تک محوري حرکت کند و ساير نهادها به کمک آن نرود، نتايج به صورت مقطعي و کوتاه مدت خواهد بود. مگر آنکه سياستگذاري‌ها به صورت مجموعه‌اي از سازمان‌ها در کنار خانواده‌ها و صدا‌و‌سيما اجرايي شوند در اين صورت مي‌توان نتايج مثبتي را دريافت کرد.
اين جامعه شناس درمورد آزادي در انتخاب پوشش بيان کرد: برخي از افراد بيان مي‌کنند که بايد در مسئله حجاب در جامعه آزادي وجود داشته باشد، اما بايد در نظر داشت که اين آزادي با هنجارشکني همسو نباشد و در اين صورت آزادي ارزش ندارد.
وي تصريح کرد: حق انتخاب در بسياري از موارد در اختيار خود فرد است ولي اگر جامعه، قانوني را تصويب کند، مردم بايد از آن قانون تبعيت کنند.
گزارش : مرضیه آزادی
