رویارویی موافقان و مخالفان آزادی حجاب برای گردشگران خارجی

چندی است که باز گفت‌وگو بر سر حجاب اجباری گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند بالا گرفته است.
به گزارش «مردم‌سالاری آن‌لاین»، دو سال پیش بود که اتوبوس گردشگران اسپانیایی به بهانه‌ی بدحجابی در ایستگاه پلیس لوشانِ گیلان متوقف شد و ۱۰ گردشگر اسپانیایی ساعتها معطل شدند و کار بدانجا رسید که مسئولان تور کوشیدند تا با ارتباط با دفتر ریاست جمهوری، وزارت خارجه، بازرسی استان گیلان و سفارت اسپانیا مسئله را زودتر حل کنند تا خاطرات خوش گردشگران اسپانیایی در روزهای پایانی سفرشان به ایران از میان نرود. از این نمونه ها، در کشور ما کم نبوده است.
بحثها از آنجا آغاز شد که ناهید خداکرمی، از اعضای شورای اسلامی شهر تهران، پانزدهم تیرماه، در توییتر خود نوشت: «در حاشیه بازدید از شهر فرودگاهى امام خمینى، رفع موانعى مانند حجاب اجبارى در بخش ترانزیت و مناطق آزاد، به‌عنوان راهى براى گسترش صنعت توریسم و عدم خروج سرمایه و ارز از کشور، مطرح شد. در شرایط فعلى توجه به این پیشنهاد مى‌تواند تحول بسیار مثبتى باشد.»
خداکرمی، دو روز بعد، در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس، هدف خود از طرح این مسئله را دامن زدن به گفت‌وگویی منطقی در این باره در جامعه عنوان کرد و با اشاره به تجربه‌ی موفق کشورهایی مسلمان همچون مالزی، ترکیه، لبنان و امارات در جذب گردشگر با ممانعت از حجاب اجباری گفت: «قانون حجاب وحی منزل نیست و می‌توان انعطافی به آن داد و همه می‌توانند با هر عقیده‌ای در کشور باشند.»
این اظهارنظرهای خداکرمی واکنشهای بسیاری را برانگیخت تا آنجا که وی در توئیتی دیگر، در پاسخ بدین واکنشها، نوشت: «انسان اراده، اختیار و شعور دارد. افرادی که اجبارى نبودن حجاب را با كاربرد اين حجم از كلمات ناشایست معادل برهنگی می‌دانند حجاب افكار و زبانشان كجاست؟ اين ترس و وحشت از موى سر و در مقابل بی‌تفاوتی به فساد اقتصادی، خشونت و آزار نوجوانان و‌جوانان از کجا می‌آید؟» او همچنین در توئیتی دیگر تفاوت دیدگاهها را در جامعه طبیعی دانست و خواستار آن شد که با درکی متقابل برای استحکام و همبستگی ملی و در فضایی منطقی به گفت‌وگو درباره‌ی حجاب اجباری و تحلیل عملکردش در بعد از انقلاب پرداخته شود.
این بحث از گفت‌وگو درباره‌ی حجاب اجباری در فضایی منطقی در حالی مطرح می‌شود که در بهمن‌ماه سال گذشته، «مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری» دستاوردهای یک پژوهش علمی با نام «حجاب: آسیب‌شناسی سیاستهای گذشته، نگاه به آینده» را  روی تارنمای خود قرار داد. در این گزارش آمده است که در سال ۱۳۸۵ اندکی بیش از ۳۴ درصد مردم بر این باور بودند که «نوع پوشش و حجاب مسأله‌ای شخصی است و دولت نباید در آن دخالت کند». هشت سال بعد، یعنی در سال ۱۳۹۳، این آمار به نزدیک ۵۰ درصد رسید که نشان داد نگاه شهروندان ایرانی به مسئله‌ی حجاب اجباری دگرگون شده و این باید نهادهای مسئول را به فکر چاره‌اندیشی بیندازد و بررسی کنند که چگونه است که چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با وجود نهادهایی مسئول که برای فرهنگ‌سازی در این زمینه از بودجه‌ی عمومی ارتزاق می‌کنند چرا نگاه مردم چنین عوض شده که نیمی از آنان به این باور رسیده‌اند که حجاب مسئله‌ای شخصی است. روشن است که در این میان، تجربه‌ی زیستی کنشگران را باید در سیاستگذاریها پیش چشم داشت و نباید تنها به ذهنیت سیاستگذاران بسنده کرد. ذهنیات سیاستگذاران با یافته‌های پژوهشهای دانشگاهی همخوان نیست. سیاستگذاریهایی چنین اثر بومرنگی و واژگونه دارد.
دربرابرِ گفته‌های خداکرمی، محمود میرلوحی، عضو دیگر شورای شهر تهران که معاون وزیر کشور در دوره اصلاحات هم بود، در گفت‌وگو با دانا این سخن که اگر موانعی مانند حجاب را در صنعت گردشگری برداریم میتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم «مطلبی انحرافی» عنوان کرد و گفت: «اصل حضور گردشگر در یک کشور آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم یک ملت است نه اینکه بخواهند فرهنگ خود را به آنجا صادر کنند.»
در این میان، آیت‌الله محسن غرویان، از اصولگرایانِ حامیِ دولت، در گفت‌وگو با ایلنا هم با بیان اینکه «نمی‌توانیم احکام فقهی خود را بر توریستها الزام کنیم» گفت: «توریستها، از نظر شرعی و فقهی، جبری در اجرای موازین دینی ما ندارند. آنها می‌توانند خودشان حجاب را اختیار کنند و از نظر مذهبی اجباری برای آنها وجود ندارد.» غرویان همچنین درباره‌ی گردشگرانی که از کشورهای اسلامی به ایران می‌آیند و در کشورهایشان حجاب اجباری نیست، گفت: «این مباحثِ جنجالی است که باید به مجلس برود و باید صاحب‌نظران هم در خصوص آن نظر بدهند، اما، به نظر من، بهتر است این مسئله را به اختیار خود توریستها بگذاریم.»
در سوی دیگر، حجت‌الاسلام احمد مازنی، نماینده‌ی اصلاح‌طلب و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، چنین نگاهی را نگاه انحرافی دانست و گفت: «پوشش و لباس مردم یک کشور هم از جمله مواردی است که برای گردشگر خارجی جذاب است. چه درصدی از ملتها به جهت پوشش اسلامی نمی‌خواهند به ایران سفر کنند؟ آیا تحقیقی در این خصوص صورت گرفته که ما اعلام می‌کنیم اگر در مناطق آزاد تجاری، آزادی پوشش را فراهم کنیم می‌تواند تاثیر قابل توجهی در جذب گردشگر داشته باشد. من این نگاه را نگاه انحرافی می‌دانم.»
برخی بر این نظرند که ژرف‌نگری در مواضع مسئولان کشور درباره‌ی حجاب نشان از آن دارد که میان آنان درباره‌ی حجاب و چگونگی آن اجماع وجود ندارد. افزون بر این، قانون نیز از شفافیت بایسته در این زمینه برخوردار نیست. اختلاف نظر میان علما، مسئولان، مدیران، کارشناسان و مردم عادی بسیار است. چگونگی حجاب و چرایی بدحجابی در جامعه و ... محل مناقشه است. راهکارها هم چنین است. این اختلافها در عمل تاثیر منفی بر روند اجرایی داشته و نوعی سردرگمی را پیش آورده است. افزون بر اینها، سیاستگذاری در زمینه‌ی حجاب در فضایی که دگرگونیهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تاریخی  و دگرگونیهای فهم و نگرش شهروندان درنظر گرفته نمی‌شود به ناکارمدی می‌انجامد.
آزادی پوشش برای گردشگران خارجی نیز از این مقوله خارج نیست و کنون باید دید که در روزهای آینده بحثی که عضو شورای شهر تهران باز کرده و پای موافقان و مخالفان آزادی پوشش برای گردشگران خارجی را به میان کشیده است به کجا خواهد انجامید و چه دستاوردی برای کشورمان خواهد داشت.