خودرو در کشاکش انحصارگری و رقابت‌طلبی

حدود ۵ هزار خودرو دپویی در گمرک بلاتکلیف در حال استهلاک هستند. ورود برخی از آنها به سال ۹۵ برمی‌گردد.
دی سال گذشته براساس مصوبه هیات‌دولت قرار شد خودروها در مدت ۴ ماه ترخیص شوند اما یک ماه طول کشید تا مصوبه از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ شود. همان زمان پیش‌بینی شده بود با وجود تعطیلات پایان سال و اوایل سال جدید و نیز لختی انجام امور اداری در کشور، این امر محقق نشود؛ بنابراین در زمان تعیین شده تعداد بسیار محدودی از خودروها توانستند مجوزهای لازم را دریافت و از گمرک خارج شوند. در ادامه مهلت دوباره داده شد و باز هم از مجموع حدود ۱۴ هزار خودرو کارها به‌سرانجام نرسید. در نهایت حدود ۵ هزار خودرو سرگردان در گمرکات کشور باقی ماندند که این بار در بازدید وزیر اقتصاد از گمرکات کشور، وی قول مساعد داد این امر را در هیات‌وزیران پیگیری کند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، وضعیت بازار خودرو در ماه‌های پایانی سال دچار تنش شده و نرخ خودروها متاثر از نرخ ارز و کاهش عرضه روند صعودی در پیش گرفت اگرچه عنوان می‌شود پس از ۱۵ اسفند نرخ‌ها فروکش خواهد کرد اما وضعیت فعلی بازار گلایه‌های بسیاری به‌دنبال داشته است. در شرایط فعلی بخشی از انتقادها به سوی خودروسازان و تامین بازار انحصاری محصولات آنها با ممنوعیت واردات بوده که فعالان صنعت خودرو(خودروساز و قطعه‌ساز) عنوان می‌کنند کلاس محصولات تولیدی داخل با خودروهای خارجی بسیار متفاوت بوده و محلی برای رقابت وجود ندارند؛ از این‌رو موافق ممنوعیت واردات نبوده و معتقدند حتی تعرفه واردات خودرو صفر شود اما به‌شرط آنکه تعرفه واردات قطعات منفصله و مواد اولیه هم صفر باشد. پرسش این است که آیا این امر شدنی است و آیا در کشورهای دیگر تجربه شده که محصولی کامل بدون تعرفه وارد بازار داخل شود؟
مهلت دوباره برای ترخیص خودروها
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردات خودرو نخست درباره سرنوشت خودروهای دپویی به صمت، خبر داد: چهارشنبه، ۱۶ بهمن دولت مصوبه‌ای را در سامانه خود منتشر کرد مبنی بر مجوز ترخیص خودروها که البته هنوز از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ نشده است.
این کارشناس حوزه بازار خودرو درباره مهلت تعیین شده برای ترخیص خودروها، افزود: تا مصوبه از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت ابلاغ نشود زمان مشخص نیست اما شنیده‌ها حاکی است زمان ۳ ماهه تعیین شده است.
سال گذشته مصوبه ترخیص در همین روزهای پایانی سال بود که با برخورد به تعطیلات تعداد بسیار محدودی موفق به خروج از گمرک شدند. گویا تجربه سال گذشته دوباره در حال تکرار است. دادفر در این‌باره توضیح داد: ممکن است تعطیلات تاثیر داشته باشد اما با توجه به تجربه سال ۹۷ باید تدابیری اندیشیده شود که موضوع دوباره تکرار نشود؛ البته امیدواریم مهلت تعیین شده ۳ ماهه نباشد زیرا تعلل در این‌باره زیاد بوده و از همین حال قابل پیش‌بینی است، هدف محقق نمی‌شود.
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درباره چرایی تعیین زمان، گفت: شاید دولتمردان به‌دنبال سرعت بخشیدن به امور هستند و اینکه خودروها زودتر از گمرکات کشور ترخیص شوند.

طرح واردات با تعرفه صفر
قطعه‌سازان بارها در نشست‌های خبری خود در جمع خبرنگاران اعلام کردند مخالف واردات خودرو نبوده و خودروهای خارجی را رقیبی برای محصولات داخلی نمی‌بینند. آنها عنوان کردند ممنوعیت واردات برداشته شود و حتی خودروها با تعرفه صفر وارد شوند اما به‌شرط آنکه واردات اقلام مورد نیاز صنعت خودرو اعم از مواد اولیه و قطعات منفصله هم با تعرفه صفر باشد. این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا شدنی است یک محصول کامل بدون تعرفه وارد شود، گفت: تعرفه صفر واردات مواد اولیه مورد نیاز، پیشنهاد مناسبی برای کمک به تولید است.
دادفر افزود: تحقق این امر ممکن است زیرا هر بازاری مشتری خاص خود دارد. اگر تعرفه واردات خودرو صفر هم شود با توجه به افزایش نرخ ارز(پایه ارزش واردات خودرو ارز سنا بوده که حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان است) نرخ آنها تفاوت زیادی با محصولات داخلی خواهند داشت.
او ادامه داد: اگر متوسط قیمت‌ها را بین ۲۰ تا ۲۵ هزار دلار درنظر بگیریم با تعرفه صفر، یک خودرو خارجی حدود ۳۲۰ میلیون تومان تمام می‌شود و با پرداخت هزینه‌های دیگر مانند عوارض، مالیات و... نرخ آن کمتر از ۴۰۰ هزار تومان نخواهد بود. دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرد: توجه داشته باشیم تعرفه، منبع درآمد دولت است و از آن چشم‌پوشی نخواهد کرد و از سوی دیگر اگر ممنوعیت واردات برداشته شود ارز از کشور خارج می‌شود به همین دلیل دولت با آن موافقت نخواهد کرد.
دادفر در پاسخ به این پرسش که پیش‌تر واردکنندگان عنوان کرده بودند، می‌توانند بدون انتقال و خروج ارز مبادرت به واردات کنند و حتی این پیشنهاد به کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی هم رفت، گفت: هنوز این موضوع برای دولتمردان پذیرفته نشده با وجود جلسات متعدد و مذاکرات بسیاری که داشته‌ایم آنها قانع نشده‌اند، می‌توان بدون انتقال ارز خودرو وارد کرد تا توازن بازار برقرار باشد. وی اظهارکرد: انجمن واردکنندگان خودرو، با وجود تعیین تعرفه و هزینه‌های دیگر این پیشنهاد را داده بود و مورد پذیرش واقع نشد حال در صورت صفر شدن تعرفه، به‌طور قطع طرح رد خواهد شد.
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درباره پرسشی مبنی بر اینکه این موضوع(تعرفه صفر برای کالای کامل) در کشورهایی که خودشان خودروساز هستند پیشینه دارد یا خیر، گفت: این امر برای کشورهای بسیاری که اتفاقا خودروساز هم هستند، صادق است که از آن جمله می‌توان به ژاپن و امریکا اشاره کرد. تعرفه واردات خودرو در این کشورها بسیار پایین است کشورهایی که خود جزو بهترین‌های جهان در صنعت خودرو هستند. در واقع باید گفت واردات خودرو در این کشورها مفهوم ندارد. محصولات باکیفیت و نرخ رقابتی آنها، بازارشان را به‌نفع خودروهای داخلی سنگین می‌کند. تعرفه صفر یا بسیار پایین امر غریبی در کشورهای صنعتی نیست و درحال‌حاضر هم انجام می‌شود.
وی معتقد است اگر از موضوع واردات خودرو هم بگذریم صفر شدن تعرفه واردات مواد اولیه برای افزایش تیراژ تولید و کاهش نرخ تمام شده بسیار موثر است و به تعادل بازار کمک می‌کند.
دادفر در پاسخ به پرسش دیگری مبنی برای اینکه آیا خبرها حاکی از آزاد کردن واردات خودرو در سال آینده دارد یا خیر، گفت: با وضعیت فعلی کشور این امر شدنی نیست؛ علاوه‌بر اینکه حدود یک سال گذشته با شرایطی که برای واردکنندگان خودرو پیش آمد ساختار اصلی آنها از بین رفت و حتی در صورت آزاد شدن واردات، کار به‌سختی انجام خواهد شد.

تعرفه، مزیت رقابتی برای خودرو داخلی
در ادامه صمت به‌سراغ آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت رفت و موضوع صفر شدن تعرفه برای واردات مواد اولیه، قطعات منفصله و خودرو را پیگیری کرد. خالقی در این‌باره معتقد است، انجام این امر نیاز به محاسبه دارد؛ علاوه‌بر اینکه ممنوعیت واردات طرحی حمایتی از محصولات داخلی بود زیرا متقاضیان بازار خودرو به‌نوعی کشش و تمایل به محصولات خارجی دارند. وی ادامه داد: اگر محصول داخلی و وارداتی در شرایط مساوی قرار گیرند به‌طور قطع مشتری اشتیاق به خرید کالای خارجی دارد؛ بنابراین بخشی از موضوع تعیین تعرفه به مسئله حمایت از تولیدات داخل برمی‌گردد. تعرفه مزیتی رقابتی برای خودروساز داخلی ایجاد می‌کند. خالقی درباره تعرفه صفر برای واردات قطعات منفصله هم گفت: نخست باید دید صنعت خودرو چند درصد وابسته به قطعات خارجی است زیرا با توجه به اینکه خودروها در جهان به‌طور دائم در حال متحول شدن هستند خودروساز داخلی باید خود را با این شرایط روزآمد کند؛ در نتیجه باید دید می‌تواند یا خیر. او گفت: با توجه به اضافه شدن آپشن‌های متنوع به انواع خودروها، قطعه‌سازان داخلی هنوز نمی‌تواند همزمان با همتایان بین‌المللی، خود را روزآمد کند. در واقع می‌توان گفت مزیت خودرو خارجی در همین مسئله است که روزبه‌روز در حال تغییر است و می‌تواند برای خود بازار ایجاد کند و آن را گسترش دهد. عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: تیراژ تولید در خودروسازی‌های داخلی پایین بوده در نتیجه نرخ تمام شده بالا خواهد رفت درحالی‌که خودروسازان جهانی با تیراژ بسیار بالا تولید می‌کنند از این‌رو در کنار موضوع کیفیت و فناوری، نرخ تمام شده پایینی دارند. مزیت قیمتی در این بخش است.
خالقی در پایان گفت: برای پیاده کردن چنین طرحی باید محاسبه مالی با توجه به تمام این موارد که عنوان شد انجام گیرد و سپس تصمیم بگیریم می‌توان تعرفه‌ها را صفر کرد یا خیر.
منبع گسترش صمت