ایران در یک قدمی دبیر کلی اوپک؟

"رياست بخش تحقيقات" دومين کرسي استراتژيک تصميم گيري در سازمان اوپک پس از دبيرکلي است که در نهايت در رقابت ايران و عربستان، اين نماينده سعودي‌ها بود که موفق به تصاحب اين کرسي استراتژيک شد.

بر اين اساس ايران که بر روي تصاحب عنوان "رياست بخش تحقيقات اوپک" برنامه ريزي گسترده‌اي نداشت عملا اين کرسي را به عربستان سعودي واگذار کرد تا عملا شانس خود را براي تصاحب دبيرکلي اوپک به عنوان استراتژيک ترين کرسي نفتي جهان ارتقا دهد.

ايران تا ارديبهشت ماه سالجاري نماينده‌اي براي انتخابات بخش تحقيقات اوپک معرفي نکرد و در آخرين لحظات حجت الله غنيمي‌فرد مدير اسبق امور بين‌الملل و معاون سرمايه‌گذاري شرکت ملي نفت ايران براي رقابت با نماينده عربستان سعودي وارد گود رقابت شد که در نهايت رياست تحقيقات اوپک به سعودي‌ها رسيد.

ايران هم از انتخاب "مجيد المنيف" عربستاني براي رياست بخش تحقيقات اوپک به صورت غير رسمي استقبال کرد تا عملا شانس سعودي‌ها براي رسيدن به کرسي دبيرکلي اوپک به حداقل کاهش يابد.

مطابق با يک قانون نانوشته در اوپک تمامي کرسي‌هاي تصميم گيري اين سازمان نفتي نمي‌تواند به يک کشور واگذار شود و عملا با حضور عربستان در رياست بخش تحقيقات مسير براي ايران و عراق براي دبيرکلي اوپک افزايش يافته است.

دبيرکلي حق مسلم ايران است
رستم قاسمي وزير نفت ايران در آخرين اظهار نظر رسمي خود با تاکيد بر اينکه " دبيرکلي اوپک حق ايران است"، درباره حضور ايران براي انتخابات رياست بخش تحقيقات اوپک، گفت: "اولويت اول ايران انتخابات دبيرکلي بوده و رياست بخش تحقيقات اوپک در اولويت بعد است."

از اين رو شواهد و قرائن حاکي از آن است که توافق‌هاي پشت پرده اي انجام گرفته است تا با واگذاري کرسي بخش تحقيقات به عربستان، يکي از دو کشور ايران و عراق، خود را براي نشستن بر روي کرسي دبيرکلي اين سازمان استراتژيک نفتي آماده کند.

رويترز هم با انتشار گزارشي، تاکيد کرده است: با اين انتخاب احتمالا تنش بين ايران و عربستان بر سر انتخاب دبيرکل جديد اوپک افزايش مي يابد و حتي يک مقام آگاه شرکت کننده در نشست اوپک مي‌گويد: با توجه به تصاحب پست رياست بخش تحقيقات توسط يک سعودي، احتمالا ايران خواهد گفت که دبيرکل ديگر نمي‌تواند يک سعودي باشد.

از سوي ديگر ايران پيشتر هرگونه انصراف و کناره گيري از انتخابات دبيرکلي اوپک به نفع نماينده عراق را به شدت تکذيب کرده و يادآور شده است: ايران تا آخرين لحظه با تمامي رقبا رقابت خواهد کرد.

عليرضا نيکزاد سخنگوي وزارت نفت هم سال گذشته در گفتگو با مهر با رد انصراف ايران از رقابت دبيرکلي اوپک نفت به نفع عراق و پس از انصراف نامزد عربستان، اعلام کرده بود: ايران براي احراز دبيرکلي سازمان اوپک تا آخرين لحضه تلاش مي‌کند.

دور جديد مذاکرات گازي ايران و عراق تا چند روز آينده در تهران آغاز خواهد شد و پيش بيني مي‌شود کريم العيبي وزير نفت عراق هم مذاکراتي با رستم قاسمي وزير نفت ايران در حاشيه اين مذاکرات گازي درباره انتخابات دبيرکلي اوپک انجام دهد.

وزيران نفت ايران و عراق زمستان سال گذشته هم در بغداد در نشستي مشترک در خصوص رقابت احراز دبيرکلي اوپک مذاکراتي را آغاز کردند که اين مذاکرات به يک نتيجه و توافق نهايي منجر نشد.

در همين حال برخي از کارشناسان انرژي معتقدند: ايران براي احراز کرسي دبيرکلي اوپک بايد تمامي رقبا را وتو کند زيرا پس از 50 سال دبيرکلي حق مسلم ايران به عنوان يکي از کشورهاي موسس اين سازمان نفتي است.

جزئيات ماراتن انتخابات دبيرکلي اوپک
وزيران نفت و انرژي عضو اوپک در پايان يکصد و شصت و دومين نشست و کشورهاي صادر کننده نفت (اوپک ) تصميم گرفتند که رياست عبدلله سالم البدري دبيرکل ليبيايي فعلي اين سازمان را براي مدت يکسال ديگر تمديد کنند.

بر اين اساس پس از آنکه کانديداي اکوادوري با اشاره به نقش حاشيه اي کشورش در توليد نفت اوپک، شانس خود را براي رسيدن به اين سمت بسيار کم دانست و انصراف داد، حالا با انصراف نامزد عربستان سعودي، حلقه رقابت بين 2 عضو ايراني و عراقي تنگ‌تر شده است.

از سوي ديگر با کناره گيري نماينده عربستان، شائبه‌هايي مبني بر کناره‌گيري ايران به نفع نامزدي عراق با توجه به روابط مطلوب سياسي و اقتصادي دو کشور شکل گرفته بود که وزارت نفت سال گذشته اين موضوع را رد کرد.

بر اين اساس در ادامه سالجاري "غلامحسين نوذري" نامزد پيشنهادي ايران و "سمير غضبان " نماينده پيشنهادي عراق براي دبيرکلي اوپک به رقابت مي پردازند اما اين احتمال وجود دارد که با توجه به عزم جزم ايران، عراق در آخرين روزها از حضور در اين رقابت به نفع ايران کناره گيري کند.

غلامحسين نوذري پيشتر مهم‌ترين برنامه خود را در صورت دبيرکلي اوپک ايجاد اتحاد و همگرايي دانسته و معتقد است:" ايجاد اعتماد و اطمينان بيشتر به مصرف کنندگان جهاني نفت براي تامين بلندمدت و پايدار انرژي مورد نياز آنها و فراهم کردن زمينه سرمايه گذاري‌ها در صنايع نفت و گاز را از ديگر برنامه‌ها است زيرا اطمينان براي عرضه مطمئن، پايدار، کوتاه و بلندمدت نفت، در گروي انجام اين سرمايه گذاري‌ها است و موجب رفاه توليد کننده‌ها و آرامش خاطر مصرف‌کننده‌ها خواهد شد."

نگاهي گذرا به تاريخچه دبيرکلي سازمان کشورهاي صادرکننده نفت حاکي از آن است که نخستين دبيرکل اين سازمان فواد روحاني يک ايراني بوده و پس از آن نيز هر يک از کشورهاي عربستان، عراق، امارات، قطر، الجزاير، اکوادور و گابن در زمان عضويت يک نماينده به عنوان دبيرکل در اوپک داشته‌ اند به طوري‌که کويت تاکنون دو بار، ليبي دو بار، نيجريه سه بار، اندونزي در زمان عضويت سه بار و ونزوئلا چهار بار سمت دبيرکلي اوپک را بر عهده داشته‌اند و دو سرپرستي که تنها با اين عنوان در دبيرخانه انجام وظيفه مي کردند، يکي از امارات و ديگري از ليبي بوده اند.

دبيرکل اوپک از سوي وزيران نفت کشورهاي عضو اوپک بر اساس سيستم اجماع تعيين مي‌شود و اين مقام اجرايي بايد فردي از کشورهاي عضو همين سازمان باشد که براي مدت سه سال در اين پست انجام وظيفه مي‌کند و ممکن است دوره دبيرکلي وي براي يک دوره سه ساله ديگر نيز تمديد شود.

در طول حيات پنجاه و دو ساله اوپک، دبيرخانه تاکنون 22 دبير کل داشته است و در طول بيش از پنج دهه فعاليت اين سازمان در يک برهه زماني در غياب دبيرکل پنج رئيس اوپک به عنوان سرپرست در دبير خانه بالاترين سمت اجرايي را بر عهده داشتند.