هوای پاک؛ نوش دارویی پس از مرگ تهران

فصل سرما این سال‌ها معنای جدیدی برای شهرنشینان همراه خود داشته است. هر سال با سرد شدن هوا، پدیده وارونگی هوا اتفاق می‌افتد. که به سبب آن آلودگی هوا در فضایی حباب مانند روی شهر محبوس مانده و روزها تا دگرگونی جوی تغییری نخواهدکرد. هر سال شاهد تعطیلی مدارس یا هشدار به بیماران قلبی و تنفسی به دلیل افزایش آلودگی هوا هستیم. طبق بررسی صورت گرفته در سال‌های ۸۹ تا ۹۲ در خصوص تاثیر آلودگی هوا و افزایش مرگ و میر، معمولاً در سال‌های گذشته از حدود نیمه آبان تا حدود نیمه دی ماه با پدیده وارونگی هوا در تهران مواجه هستیم که در آن آلودگی، هوا را به صورت کاملا خطرناک، پایدار و ساکن نگاه می‌دارد.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی بهشت زهرا، این ایام تعداد فوتی‌های شهر تهران با توجه به بیماری‌هایی مانند ناراحتی‌های تنفسی و سکته قلبی ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

اما بیش از یک سال است که دکتر ابتکار معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست است. یک سالی که در آن به نقل از سازمان بهداشت جهانی، در نیمه اول سال ۲۰۱۴ میلادی شاخص آلودگی در شهر تهران برابر با ۸۶.۸۴ بود. تهران از نظر این شاخص ترکیبی که نشان دهنده آلودگی هوا و آب است، در جایگاه بیست‌وهفتمین شهر آلوده دنیا قرار داشت. این در حالی است که در رده بندی این سازمان در سال ۲۰۱۳ میلادی، تهران به عنوان نوزدهمین شهر آلوده دنیا معرفی شده بود و شاخص آلودگی در این شهر برابر با ۸۹.۹۰ بود و از شهر پکن در چین هم آلوده تر بود. این گزارش دلیل اصلی کاهش شاخص آلودگی تهران در نیمه اول سال ۲۰۱۴ میلادی را تنزل سطح آلودگی هوا در تهران دانست؛ اگرچه هنوز هم این شهر در میان شهرهای آلوده دنیا جای دارد که آسیب‌های جدی آن سلامتی مردم را تهدید می‌کند.

چند هفته پیش مهرداد بائوج لاهوتی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس، از فراخواندن ابتکار و قالیباف به خانه ملت برای بررسی علل آلودگی هوای تهران خبر داد. جلسه‌ای که به منظور بررسی آلودگی هوای تهران و همچنین دیگر مسائل و چالش‌‌های زیست محیطی در فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی برگزار شد. روزی که در آن ابتکار اعلام کرده بود که صاحبان خودرو در مقابل سلامت مردم متعهد و مسئول هستند و معاینه فنی مساله مهمی است که در شهرهای بزرگ باید جدی گرفته شود.

ابتکار همچنین در روزهای گذشته برنامه کاهش آلودگی هوا را برنامه‌ای ۵ تا ۱۰ ساله خوانده‌ بود که از سال ۷۹ شروع شده و درسال ۸۴ تعطیل شد و مجدداً از سال ۹۲ شروع شده‌ است. ابتکار درباره برنامه کاهش آلودگی هوا، مصوبه بیست و پنج گامی دولت را معرفی کرد که از جمله آنها حمل ونقل عمومی توسعه مترو و اتوبوسرانی و از رده خارج کردن میلیون‌ها خودروی فرسوده و اصلاح الگوی حمل ونقل درون شهری بوده‌است.

در همین رابطه از سال گذشته معاون محیط زیست رییس جمهور طی دستوری وزیر نفت را از تولید بنزین پتروشیمی که عامل اصلی انتشار بنزن در هوای تهران بود، بازداشت و زنگنه وزیر نفت نیز با پذیرش این دستور، تولید بنزین را در دستور کار عادی پالایشگاه‌های بنزین قرار داد و کاستی بنزین را از طریق واردات جبران کرد. ابتکار در همین راستا اعلام کرده‌بود که توزیع بنزین یورو۴ در شهرهای تهران،‌کرج، تبریز اصفهان و مشهد انجام شده، و این مساله را اتفاق خوبی بیان کرد. اما این به این معناست که بقیه شهرها و روستاهای ایران از بنزین یورو ۴ استفاده نمی‌کنند و در این صورت آیا بنزین مصرفی آنها می‌تواند بنزین پتروشیمی باشد؟

راهکارها و طرح های مقابله با آلودگی هوای کلان شهر تهران طی سال های گذشته به موارد ذکر شده محدود نمی شود. چنانچه طرح بازنگری برنامه جامع کاهش آلودگی هوا که در سال ۸۳ به منظور بررسی بازخورد اقدامات انجام شده، موفقیت‌ها و ناکامی‌ها تهیه شده بود ولی به دلیل تحولات سیاسی ناشی از انتخابات سال ۸۴ متوقف شد. یا جلسات کمیته اجرایی کاهش آلودگی هوا در کلان شهر تهران که مسوولیت هدایت و پیگیری این برنامه را داشت که به دلایل نامعلومی متوقف شد.

همچنین موضوع مقابله با آلودگی هوا که با ایجاد کمیته محیط زیست در دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران از سال ۸۶ دنبال شد. می‌توان گفت مصوبات دوره سوم شورای شهر نیز گواه این پی گیری‌ها بوده؛ از جمله مصوبه پیگیری اقدامات اجرایی برای معاینه فنی خودروهای شهر تهران، ساماندهی فعالیت های اقتصادی- صنایع، مشاغل واصناف- شهر تهران، الزام شهرداری به اجرای نظام مدیریت محیط زیست، الزام شهرداری به توجیه فنی، اقتصادی و محیط زیستی کلیه طرح‌ها و پروژه‌های زیر بنایی، توسعه‌ای و عمرانی برخی از این مصوبات است.

از سویی دیگر پیشنهاد به دولت و مجلس شورای اسلامی در خصوص بازنگری و رویکرد نوین در برنامه کاهش آلودگی هوای تهران، الزام شهرداری به پایش و ممنوعیت واردات و مصرف محصولات آزبستی، پیشنهاد به مجلس شورای اسلامی و دولت جهت تامین بودجه مورد نیاز طرح کهاب به منظور کاهش آلودگی های محیط زیست ناشی از بخارهای بنزین در شهر تهران، پیشنهاد به دولت جهت الزام تولید کنندگان، وارد کنندگان و خریداران خودروهای داخلی و خارجی به اسقاط خودروی فرسوده، پیشنهاد به مجلس شورای اسلامی و دولت جهت تدوین برنامه جامع پایش و مقابله با پدیده گرد و غبار (ریزگردها) در شهر تهران، الزام شهرداری به چگونگی تعویض و جایگزینی مینی بوس‌های شهر تهران از دیگر موضوعات مصوب این دوره است. اقداماتی از این قبیل که به گفته ابتکار پیگیری‌هایی هستند که منجر به رد صلاحیتش برای کاندیداتوری انتخابات دوره چهارم شورای اسلامی شهر تهران شد.

فرارسیدن فصل پاییز برای شهرنشینان به معنی آلودگی بیشتر و مصیبت‌های خاص آن خواهد بود. با وجود اینکه رییس سازمان محیط زیست آگاهانه با مساله آلودگی هوا مواجه شده‌است و بیان می‌کند که مقابله و کاهش آلودگی هوا راه حل‌های علمی، کار و تلاش بی وقفه همه دستگاه‌ها و زمان مناسب می‌طلبد. همچنین راه حل‌های عاجلی مثل آب‌پاشی یا یونیزاسیون یا وسایل عظیم حرکت دهنده هوا برای ایجاد باد نمی‌تواند تاثیر مثبتی بر آلودگی داشته‌باشد. نمی‌توان سختی مواجه با هوایی آلوده و نیاز ضروری به هرچه پاک‌تر شدن آن را نادیده‌گرفت. هوایی که روزانه ۲۳ هزار بار در ریه‌های خود پر و خالی می‌کنیم.