از لومومبا تا گلسرخی و انقلاب

یکی از نخستین، معروف‌ترین و ماندگارترین سرودهایی که پس از انقلاب 1357 از رادیو و تلویزیون پخش شد و هنوز هم شنیدنی است، آهنگ «بهاران خجسته باد» است.
شاعر این اثر، دکتر عبدالله بهزادی است و آهنگساز آن کرامت دانشیان. این شعر در همدردی با همسر «پاتریس لومومبا» در سال 1339 نوشته است. دانشیان، یکی از مبارزان شجاع بود که بخشی از این شعر را تبدیل به سرود کرد و اسفندیار منفردزاده برای آن آهنگ ساخت و آن را با کمترین امکانات به کمک دوستان و همکارانش در آستانه پیروزی انقلاب 1357 به اجرا درآورد.

چند هفته پس از کشته‌ شدن پاتریس لومومبا، رهبر انقلابی جنبش ملی کنگو در آفریقا، شعری با نام «سرود بهار» از دکتر عبدالله بهزادی، از اعضای حزب توده ایران در سوگ لومومبا و در همدردی و خطاب به همسر او در اسفندماه سال 1339، در هفته‌نامه «سپید و سیاه» به‌چاپ رسید که بخشی از آن چنین بود:

«به بانوی سوگوار، که در ماتم شهید بنالید و زان نوا، دل عالمی تپید

بهاران خجسته باد!»


*درباره شاعر

زندگی و فعالیت دکتر بهزادی را به دو دوره متفاوت می‌توان تقسیم کرد؛ دوران پر شر و شور جوانی: دوران تحصیل و فعالیت‌های سیاسی که تا سال 1330 و 1233 پایان می‌یابد و دوران عقب‌نشینی، تسلیم، انزوا و در خود فرو رفتن و خود را فراموش کردن.

دوران تحصیل او، دوران رضاشاهی بود که در 9 سالگی از مازندران به تهران آمد و در این شهر به اتمام تحصیلات خود پرداخت. اوج جوانی او مقارن بود با شهریورماه 1320، خروج رضاشاه، واژگونی قدرت او.

دکتر بهزادی نیز از این گروه بود. او همزمان با کار طبابت که آن را از سال 1322 آغاز کرد، فعالیت سیاسی خود را نیز ادامه داد. مرکز کار و فعالیت او بیشتر بندر انزلی بود و در آن محیط کوچک زود انگشت‌نما شد.

سرانجام در سال 1325 او را از بندر انزلی به تهران خواستند و به بیمارستان بوعلی تهران که در آن روزگار مخصوص معالجه مسلولان بود، منتقل کردند.

در سال 1328 که سرکوب نهضت‌های سیاسی، با ترور شاه در 15 بهمن‌ماه 1327 آغاز شده بود، دکتر بهزادی نیز بازداشت و زندانی شد.آزادی او از زندان هم‌زمان بود با قدرت یافتن مجدد شاه. از این زمان، به‌تدریج عقب‌نشینی او آغاز می‌شود. به‌عنوان ادامه تحصیلات پزشکی و دریافت تخصص در رشته ریه و قلب راهی فرانسه می‌شود.

پس از بازگشت از فرانسه در سال 1332 با کودتای 28 مرداد مواجه می‌شود و فعالیت‌های سیاسی آن‌چنانی را می‌بوسد و کنار می‌گذارد. دکتر عبدالله بهزادی، در مهرماه سال 1355 به‌علت سکته قلبی چشم از جهان فرو بست.

*روایتی کهنه از «بهاران خجسته باد»

در نشریه «فرهنگ نوین» که بهمن 1359 و به مناسبت یادبود کرامت دانشیان منتشر شد، با اشاره به اشتباه مخاطبان در تشخیص شاعر این ترانه این‌گونه گفته شده است:

«می‌دانیم که بسیاری سراینده شعر سرود «بهاران خجسته باد!» را «کرامت دانشیان» می‌پندارند. دلیل آن همین که این سرود را اولین بار از زبان او شنیده‌اند. حتی در نشریات مختلفی که در سال اول بعد از انقلاب منتشر شد، بر بالای متن چاپ شده ابیات این سروده، می‌نوشتند: «سروده‌ای از کرامت دانشیان». و چه بسا این باور و برداشت عموم مردم از مطالعه همان نشریات سرچشمه گرفته باشد.

حال اینکه شعر این سروده که «سرود بهار» نام داشت از دکتر «عبدالله بهزادی» بود و در اسفندماه سال 1339، یعنی چند هفته‌ای بعد از ترور و کشته شدن «پاتریس لومومبا» و در همدردی و تسلی به همسر او، در هفته‌نامه «سپید و سیاه» به‌چاپ رسید.

از یاران و دوستان نزدیک «کرامت دانشیان» و هم‌بندان با او که بگذریم، ما همه این سرود را در اولین روزهای پیروزی انقلاب در بهمن‌ماه سال 57 شنیدیم. البته قبلاً از ما این سرود را بارها با صدای خوشی که او داشت و آهنگی که خود او بر آن نهاده بود، شنیده بودند. درواقع همین همدلان و یاران او بودند که این یادگار از او را به بیرون از زندان آوردند و به ما سپردند.

سرودی امیدبخش و روحیه‌دهنده که می‌رفت در پشت دیوارهای قطور و میله‌های سربی‌رنگ سلول‌های زندان‌های سیاسی شاه از یادها برود و خاکستر شود، در ساعت یازده و نیم صبح روز بیست و نهم بهمن‌ماه سال 57 دوباره جان گرفت و متولد شد. در تالار اجتماعات مدرسه‌ عالی تلویزیون، همان‌جا که سال پیش «کرامت دانشیان» دانشجوی رشته کارگردانی‌اش بود.»

*تیم سازنده

شعر این ترانه توسط دکتر «عبدالله بهزادی در اسفندماه سال 1339 در مجله «سپید و سیاه» با عنوان «سرود بهار» در سوگ «پاتریس لومومبا» و خطاب به همسر او منتشر شد. سال‌ها بعد «کرامت دانشیان» با چند بیت از این شعر سرودی ساخت که به‌نام «بهاران خجسته‌باد!» معروف است. در یک هفته فاصله میان قیام 22 بهمن 1357 تا سالروز شهادت «کرامت» و «خسرو گلسرخی» رفقای نزدیک «کرامت» که خود را آماده برگزاری بزرگداشت سالروز شهادتش می‌کردند، به پیشنهاد «پدرام اکبری» تصمیم به اجرای سرود«بهاران خجسته باد!» می‌گیرند.

«پدرام اکبری» و «حسن فخار»، سرود را ـ آن‌چنانکه از کرامت به یاد داشتند ـ می‌خوانند، «اسفندیار منفردزاده» نت موسیقی آن را می‌نویسد و به علت نبودن امکانات کافی و دسترسی نداشتن به ارکستر، خود به‌تنهایی تمام سازها را ابتدا تک‌تک می‌نوازد و بعد همه را با هم میکس می‌کند.

خوانندگان سرود عبارت بودند از: «علی برفچی»، «عبدالله» و «ابوالفضل قهرمانی»، «فرهاد مافی»، «حسن فخار»T «پدرام اکبری» و «اسفندیار منفردزاده».مسئول ضبط آقایی به نام رحیم «شبخیز» بوده و مخارج استودیوی صبا را هم «منفردزاده» می‌پردازد.