ماموریتی دشوار در انتظار هفدهمین شهردار

تهران چشم انتظار هفدهمین شهردار است تا چالش های ریز و درشتی که بر شهر سایه افکنده، کنار زده و نظام مدیریت یکپارچه را برای دستیابی به توسعه پایدار پیاده سازد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، از چالش های شهری تهران بزرگ بارها سخن گفته شده است. ترافیک، آلودگی هوا، فرسودگی ناوگان حمل و نقل شهری، ناپایداری درآمدها، تراکم فروشی، حاشیه نشینی، اختلاف طبقاتی، مهاجرت بی رویه و مشکلات زیست محیطی حدود یک دهه ای است که میهمان پایتخت شده و خیال رفتن ندارند. اکنون که بازار انتخاب شهردار بعدی داغ است، بار دیگر نگاه ها به سوی مشکلات جلب شده و سخن از انتخاب یک شهردار با توانمندی هایی برای نجات تهران است.
تهران پس از استعفای «محمدعلی نجفی» از 21 فروردین ماه تاکنون به سرپرستی «سمیع الله حسنی مکارم» اداره می شود. اعضای شورای شهر در تکاپوی انتخاب شهردار بعدی هستند. به راستی شهردار بعدی تهران برای انجام ماموریتی چنین دشوار از چه ویژگی هایی باید برخوردار باشد؟
«کمال اطهاری» کارشناس شهری و پژوهشگر اقتصادی، «گیتی اعتماد» کارشناس معماری و شهرسازی و «حسن خلیل آبادی» عضو پنجمین شورای شهر تهران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، ویژگی های شهردار آینده را تبیین کردند.

** انتخاب شهردار و لزوم تجربه در مطالعات توسعه ای
اطهاری در تحلیل ویژگی های شهردار آینده به ایرنا گفت: به طور معمول باور نادرستی در باره انتخاب شهردار و اعضای شورای شهر وجود دارد و آن داشتن تجربه به ویژه در بخش شهرسازی است در حالی که مدیریت کلان شهری مانند تهران پیش و بیش از هر چیز نیازمند دانش و آگاهی از برنامه ریزی و سیاستگذاری در چارچوب مطالعات توسعه یا توسعه پژوهشی است.
شهردار آینده تهران باید در این عرصه توانمند باشد، زیرا همه مشکلاتی که به طور کلی یک کشور با آن روبه رو است در مدل کوچکی در کلانشهرها نیز جریان دارد. به عبارت دیگر مشکلات کلان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و عمرانی کشور به شکل خرد نیز در شهرها دیده می شود، البته این نظر آن معنا نیست که شهرسازان جزو مدیران و بازیگران صحنه شهرداری نباشند اما اینکه مدیریت را در همین دایره به معماران و شهرسازان محدود سازیم، امر نادرستی است.
این پژوهشگر اقتصادی افزود: در دوره نوین، کلانشهرها به منزله مسند اصلی دانش اقتصاد به شمار می روند. در حالی که در شهرها و مناطق ایران اگرچه شهرک های صنعتی ایجاد می شود، اما اقتصاد به صورت دانش تولید نمی شود. در این بخش ها اقتصاد تنها توسعه جزیره ای خواهد داشت، بنابراین شهردار آینده تهران باید شهر را به توسعه نوآوری در مدیریت شهری برساند.
اطهاری معتقد است، تراکم فروشی تهران را به شهری کژکارکرد و بیمار تبدیل ساخته است. در حال حاضر تهران و به طور کلی ایران دارای اقتصاد درون نگر است و از نبود فضای رقابتی رنج می برد. ارز بری تهران 15 میلیارد دلار در سال برآورد می شود، اما یک و نیم میلیارد دلار هم صادرات ندارد، صنایعی که پیش تر در شهر فعال بوده اند اکنون یا وجود ندارند یا کیفیت گذشته را در تولید کالا و خدمات از دست داده اند.
همین مساله باعث مهجوریت کالای داخلی شده است. بنابراین می توان گفت نوآوری در شهرهای کشور صورت نمی گیرد. وظیفه شهرداری ها تشکیل محیط هایی برای نوآوری است و دولت ها نیز باید برای رسیدن به این هدف کمک کنند.
وی با انتقاد از قدیمی بودن برخی آیین نامه ها، افزود: دولت هنوز بر اساس سرفصل های اعتباری گذشته عمل می کند، برای نمونه تنها حاضر است به توسعه خطوط مترو کمک کند در حالی که ساخت شهری هوشمند و رقابت پذیر برای برگزاری رخدادهای جهانی و بین المللی، یکی از اهداف اصلی کلانشهرها در دنیا به شمار می رود. تهران با وجود جمعیت، امکانات و وسعت فعلی هنوز شهری جهانی به شمار نمی رود؛ این نشان می دهد که برنامه شهرداران امروز تا چه اندازه باید به برنامه های توسعه ای نزدیک باشد.
وی در پایان بر لزوم وقوف شهردار آینده تهران به شیوه نوین مدیریت شهری تاکید کرد.

** توانمندی، تعامل و مشارکت؛ سه شرط لازم برای انتخاب شهردار
خلیل آبادی عضو شورای شهر تهران در برشمردن ویژگی های شهردار آینده پایتخت، به مصوبه این شورا در 16 بند با محوریت ویژگی های شهردار تهران اشاره کرد و گفت: بر اساس توافق اعضای شورای شهر، شهردار تهران باید توانمند و به امور شهرداری و مدیریت شهری اشراف داشته باشد و در تعامل کامل با سازمان و ارگان های حاضر در تهران عمل کند. شناخت کافی در مناسبات اداره و سازمان ها نیز از دیگر لازمه های شهردار پایتخت است تا بتواند با حاکمیت و دولت تعامل مثبت و سازنده داشته باشد.
این عضو شورای شهر جدا از ویژگی های تصویب شده برای شهردار؛ توانمندی و دارا بودن روحیه مشارکت با مردم از لازمه های سکانداری شهرداری دانست و گفت: شهردار آینده تهران باید روحیه مشارکتی قوی داشته باشد به گونه ای که در ارتباط و تعامل کامل با مردم عمل کرده و همچنین جایگاه نظارتی شورا را برتابد. به عبارت بهتر، شهردار باید در برابر موارد شورا خود را پاسخگو بداند.
دارا بودن طرح و برنامه برای تهران و تعهد به قوانین فرادستی از دیگر مواردی است که در انتخاب شهردار آینده پایتخت باید به آن توجه کرد.

** شهردار باید به مشکلات کلان شهر آگاه باشد
آشنایی به محیط شهری و مسائل و چالش هایی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که در این ارتباط در کلان شهری همچون تهران جریان دارد، موضوعی است که اعتماد کارشناس معماری شهری، به آن پرداخت و گفت: شهردار تهران باید مدیری توانا، سالم و آگاه به مشکلات کلانشهر تهران و منطقه شهری آن باشد و با بخش های مختلفی که در اداره شهر دخیل هستند، تعامل گسترده و عمیق داشته باشد.
این استاد دانشگاه در ادامه از لزوم سپردن اختیار مدیریت شهر تهران به شهردار و شورای شهر به طور مطلق سخن گفت و تاکید کرد: حتی اگر شهردار تهران نیز این ویژگی ها را داشته باشد، در صورتی که سایر ارگان های غیرمرتبط در امور شهر تهران دخالت کنند، راهی از پیش نخواهد برد.
وی اصلی ترین چالش تهران را درآمد ناپایدار از راه تراکم فروشی عنوان کرد که باعث فساد فراوان و مشکلات بسیاری در بخش های مختلف شده است. به گفته وی، تا زمانی که این مشکل حل نشده و درآمد شهرداری مانند بسیاری از کلانشهرهای جهان از منبعی پایدار مانند اخذ عوارض، دریافت هزینه خدمات، گرفتن حق مرغوبیت و ارزش اضافی حاصل از فعالیت های عمرانی شهرداری و غیره به دست نیامده است، این معضلات حل نخواهد شد.