هشدار قرمز در مراکز درمانی

گروه اجتماعی - سعید تهرانی: حادثه تلخ آتش‌سوزی در یکی از بیمارستان‌های بندرعباس تنها یک هشدار ایمنی نبود؛ بلکه واقعیتی نگران‌کننده را آشکار ساخت که سال‌ها از چشم مسئولان پنهان مانده بود: کمبود شدید پزشکان متخصص، آن‌هم در یکی از حساس‌ترین استان‌های کشور. این بحران می‌تواند در آینده‌ نه‌چندان دور، سلامت دیگر نقاط ایران را نیز تهدید کند، اگر برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود.
آتش بندر بر زخم کهنه کمبود پزشک
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،حادثه آتش‌سوزی اخیر در بندرعباس نه‌تنها زنگ خطر وضعیت ایمنی مراکز درمانی کشور را به صدا درآورد، بلکه از بحرانی عمیق‌تر و کمتر دیده‌شده پرده برداشت: کمبود شدید پزشک متخصص در استان هرمزگان که این خطر بارها از سوی مسئولین ذیربط هشدار داده شده بود، این درحالیست که وزارت بهداشت در طی سال‌ها دربرابر اجرای مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی لجاجت می‌ورزید و از آن سر باز می‌زد.
اتفاق بندر به‌صورت غیرمنتظره‌ای بحرانی را که سال‌ها از دید عموم و حتی برخی نهادهای رسمی پنهان مانده بود، آشکار کرد. واقعیت این است که بسیاری از مناطق کشور، به‌ویژه استان‌های محروم، با کمبود جدی پزشک و زیرساخت‌های درمانی مواجه هستند؛ موضوعی که تا وقتی فاجعه‌ای رخ ندهد، مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
آمارهای نگران‌کننده از کمبود پزشک در مناطق محروم
نگاه‌ها به حادثه بندرعباس دوخته شده بود، درحالیکه پیش از این گزارش‌های متعددی وضعیت بغرنج درمانی در هرمزگان را هشدار داده بودند. به گفته غلامعباس مومنی، مدیر درمان تأمین اجتماعی هرمزگان، «استان هرمزگان با چالش کمبود پزشک متخصص و پرستار روبه‌روست». همچنین غلامعلی جاودان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، نیز اعلام کرده بود: «کمبود پزشک متخصص یکی از مهم‌ترین چالش‌های ماست.» این اظهارات تنها بخشی از تصویر کلی وضعیت درمانی هرمزگان و کل کشور است. اگرچه هرمزگان این‌بار در مرکز توجه قرار گرفت، اما احتمال وقوع چنین فجایعی در سایر شهرهای کشور، به‌ویژه در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، ایلام، خوزستان، کرمان و کردستان بسیار بالا است؛ مناطقی که سال‌هاست با کمبود پزشک دست‌وپنجه نرم می‌کنند ولی صدایشان کمتر شنیده شده است.
هرمزگان نمونه ای از بحران سراسری
طبق آمارهای رسمی، ایران با کمبود حداقل ۳۰ هزار پزشک مواجه است. این کمبود به‌ویژه در حوزه‌های تخصصی و فوق‌تخصصی، و در مناطق دور از مرکز، نمود بیشتری دارد. در بسیاری از شهرستان‌ها بیماران مجبورند برای دریافت خدمات ساده پزشکی، صدها کیلومتر سفر کنند. این کمبود نه‌تنها کیفیت خدمات درمانی را کاهش داده، بلکه باعث خستگی، فرسودگی و مهاجرت نیروهای موجود نیز شده است. روشن است که ادامه این روند، پیامدهای سنگینی برای سلامت عمومی کشور در پی خواهد داشت.
نیازی جدی به افزایش پزشک
با این شرایط، ضرورت دارد که سیاست افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی با جدیت پیگیری شود. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که هر زمان ظرفیت آموزش پزشکی افزایش یافته، بخشی از نیازهای کشور نیز پاسخ داده شده است. اما متأسفانه در سال‌های اخیر به‌دلیل فشار برخی نهادها و مقاومت‌هایی که غالباً با عنوان حفظ کیفیت آموزش مطرح می‌شود، جلوی افزایش ظرفیت گرفته شده است. در حالی که کشورهایی نظیر ترکیه و روسیه با دو یا سه برابر ظرفیت پذیرش پزشکی ایران، توانسته‌اند نیاز داخلی خود را تأمین و حتی پزشک صادر کنند، ایران هنوز درگیر چالش‌های داخلی و انحصارگرایی در آموزش پزشکی است.
اصلاح ساختار آموزشی به عهده وزارت بهداشت
اگر وزارت بهداشت مدعی است که افزایش ظرفیت باعث افت کیفیت آموزش می‌شود، باید یا با استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی از جمله هوش مصنوعی، آموزش مجازی پیشرفته، و سیستم‌های شبیه‌ساز مدرن، کیفیت آموزش را ارتقا دهد؛ یا اینکه مسئولیت آموزش پزشکی را از حالت انحصاری خارج کرده و به دانشگاه‌های آزاد و بخش خصوصی واگذار کند. نمی‌توان هم ظرفیت را پایین نگه داشت و هم انتظار داشت کشور با کمبود پزشک مواجه نشود. تجربه نشان داده که واگذاری مدیریت به نهادهای متنوع آموزشی، در بسیاری از کشورها موفق بوده است. ایران نیز اگر بخواهد با بحران درمانی آینده روبه‌رو نشود، باید هرچه زودتر این انحصار را بشکند.
نوین سازی روش‌های آموزش دانشگاهی
حادثه بندرعباس می‌تواند نقطه عطفی برای تغییر نگاه به سیاست‌های درمانی کشور باشد.
نمی‌توان منتظر ماند تا حادثه‌ای دیگر، در شهری دیگر، بار دیگر واقعیت تلخ کمبود پزشک را به ما یادآوری کند. راهکار مشخص است: افزایش ظرفیت، اصلاح ساختار آموزش پزشکی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین. زمان آن رسیده که تصمیم‌گیران به جای مقاومت در برابر تغییر، برای آینده سلامت کشور تصمیمی قاطع و علمی اتخاذ کنند.