روابط با کشورهای منطقه را دریابید

از علت های ادامه نیافتن برجام این است که ایران و امریکا در کلیت نظام یکدیگر اختلاف دارند و یکدیگر را دشمن درجه اول منافع ملی خود میدانند.حال با این وجود اگر این دو کشور بخواهند توافقی باهم داشته باشند تنها به صورت جزیی و موردی خواهد بود.در دوره باراک اوباما اختلافات زیادی بین دولت وقت و کمیته روابط خارجی سنا به ریاست باب منندز وجود داشت، چه بر سر مذاکرات برجام و‌ چه باقی سیاست های اوباما در دیپلماسی.این اختلاف باعث شد که برجام در کمیته مذکور به امضا نرسد و به یک توافق بین المللی تبدیل نشود.
منندز به دنبال توافقی جامع تر از برجام بود ولی اوباما خواسته های او را در نظر نمیگرفت. حالا بایدن میخواهد اشتباه اوباما از دید باب منندز را تکرار نکند و به دنبال راضی نگهداشتن وی است، از طرفی جمهوری اسلامی ایران به توافقی که مد نظر منندز است تن در نمیدهد. ناگفته نماند که در کنگره تنها کمیته روابط خارجی سنا تاثیر گذار نیست بلکه کمیته خدمات مسلح سنا هم در سیاست خارجی این کشور و امضای توافق های بین المللی نقش به سزایی دارد و نظرات خود را توسط برخی اعضا که سناتورهای ارشد جمهوری خواه هستند مثل جیم اینهوف که عضو ارشد این کمیته قدرتمند است ، در پیغامی به بایدن گفته که کنگره اجازه بازگشت امریکا به برجام را نمیدهد چون آنرا معیوب میدانست و باید توافق جدید تفاوت چشمگیر داشته باشد . از 140 نماینده دموکرات و جمهوری خواه نیز که در نامه ای به بایدن همین نظرات دو کمیته را خواستار شدند، نباید غافل شد. با تمام این تفاسیر بایدن راه بسیار سختی را در پیش دارد چون اگر میخواهد توافقی جدید را بوجود آورد باید کنگره را راضی کند. از طرفی ایران زیر بار خواسته های جدید آنها نخواهد رفت. به نظر من توافق جدیدی حاصل نخواهد شد اگر هم امضا شود یک معاهده بین المللی نخواهد بود زیرا کنگره آنرا نمیپذیرد و تنها مانند برجام یک معاهده دولتی میشود و به راحتی میتوان آنرا لغو کرد. جمهوری اسلامی ایران نباید توان و انرژی خود را صرف این توافق بی ثمر کند، باید توجه خود را معطوف به منطقه و ایجاد نظم و ثبات در خاورمیانه کند چون بیشترین درصد حجم دیپلماسی ایران در خاورمیانه است. جمهوری اسلامی ایران لازم دارد که ارتباطات دیپلماسی خود را با همسایه ها توسعه دهد و به خصوص با عربستان تقویت کند و به افغانستان در ایجاد نظم و نابود کردن طالبان کمک کند. اگر بخواهد توان خود را صرف توافق با کشوری کند که نظام یکدیگر را دشمن خود میدانند از فرصت های مهم در برقراری ثبات خاورمیانه دور شده و حتی دیگر کشور ها حکومت مستقر در ایران قدرتمند در دیپلماسی نخواهند شمرد.از فرصتهای بسیار مهمی که به علت از این ستون به آن ستون پریدن، ایران آنها را از دست داد ، بازار اقتصاد عربستان و امارات است که متاسفانه اسرائیل از ایران پیشی گرفت. ایران نباید صرفا به توافق با امریکا بیندیشد بلکه باید اقتصاد خود را با کشورهای مهم و ثروتمند عربی تقویت کند . ایران می بایست قراردادهای چند ساله اقتصادی با امارات و عربستان امضا کند.میزان واردات ایران از این کشور بیشتر از صادرات به امارات است که ارزش صادرات امارات به ایران 8/4 میلیارد دلار بوده . از مشکلات تجارت ایران و امارات سختگیری بانک مرکزی امارات بر حسابهای بانکی ایرانی ها و ضعف در ناوگان و حمل و نقل دریایی ایران است ولی متاسفانه جمهوری اسلامی ایران برای این اشکالات نه تنها چاره ای نمی اندیشید بلکه توجه خود را صرف توافق با امریکا کرد. سهم اعراب از میزان صادرات کالا از ایران تنها در نیمه سال 1399، 5/2 میلیارد دلار بود.امارات و عمان نقش دلال را برای ایران بازی میکنند تا کالاهای ایران را به عربستان بفرستند ولی ایران در گذشته به دنبال عادی سازی روابط با عربستان نبود ، البته این روندی که ایران برای مذاکرات با عربستان برای رفع اختلافات پیش گرفته امیدوارکننده است و اگر همین دیپلماسی را ادامه دهد احتمال دارد با عربستان به صلح برسیم. اگر سیاست خارجی ایران تسهیل کننده بازار اقتصادی باشد میتوان گفت صادرات ما به این کشور رونق خواهد گرفت. برای حل جنگ داخلی افغانستان ایران می تواند از نقش قدرت منطقه ای خود استفاده کند. نقش میانجیگری برای حل این اختلاف بین طالبان و افغانستان میتواند تاثیر گذار باشد.

ایران میتواند به دولت افغانستان کمک کند تا انتخابات ریاست جمهوری اش از شکل قومی خارج شده و حالت ملی و فراقومی به خود بگیرد.دولت افغانستان به نظر این نویسنده به صورت غیر رسمی   شکل فدرالیسم قومی به خود گرفته و انتخابات از روی تعصبات قومی و زبانی است تا ملی ، که سبب درگیری و نزاع داخلی گردیده و در تاریخ این کشور بعد از سر کار آمدن جمهوری اسلامی افغانستان به چشم میخورد.ایران اگر بتواند راه حل هایی ارایه دهد و از طرفی ملت افغانستان انگیزه اصلاحات و تحول را داشته باشد تا به نتیجه برسد ، برای ایران نامی نیک به جا خواهد ماند. برای حل این اختلافات اگر ایران بتواند با عربستان به افغانستان کمک کند هم دستاوردی بهتر و سریعتر خواهد داشت و هم روابط سیاسی و چه بسا اقتصادی بین ایران و عربستان بسیار بهتر خواهد شد و مشکلات صادرات و واردات این دو کشور مهم منطقه خاورمیانه تا حدود بسیار زیادی حل و فصل میشود.رفع اختلافات داخلی افغانستان همت بزرگی میخواهد اما اگر به صورت گروهی انجام شود ثمر بخش خواهد بود.