سانتریفیوژ IR8 چیست؟

این روزها دوباره سخن از سانتیفیوژ به میان آمده و دستاوردی غرورآفرین که نماد پیشرفت علم و فناوری بومی است.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، سازمان انرژی اتمی روز شنبه بود که از آغاز تزریق گاز به سانتریفیوژهای IR8 خبر داد، اتفاقی مهم و غرور آفرین که در میان خبرهای دیگر کمتر دیده شد تا آنجا که عباس عراقچی در واکنش به این خبر دست مریزادی به دانشمندان هسته ای کشور گفت و در اینستاگرام شخصی خود نوشت: " در این آشفته بازار سیاست، از خبر مهم و غرورآفرین شروع گازدهی به سانتریفیوژ راهبردی «آی آر هشت» غفلت نشود. این ماشین پیشرفته و قدرتمند با توانی حداقل 24 برابر سانتریفیوژهای موجود «آی آر یک»، نقطه عطفی در تحقیق و توسعه غنی سازی در ایران است. دو ماشین «آی آر شش» و «آی آر هشت»، که اکنون هر دو تحت آزمایش با گاز اورانیوم قرار دارند، آینده صنعت غنی سازی کشور را رقم می زنند. این دو ماشین نماد پیشرفت علم و فناوری بومی، و مظهر غرور و عزت ملی هستند. دست مریزاد به دانشمندان هسته ای کشورمان."
اما سوال اینجاست که سانتریفیوژهای IR8 چیست؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا بهتر است اول تعریفی از سانتریفیوز داشته باشیم.
یکی از واژه‌هایی که در ارتباط با مباحث انرژی هسته‌ای، به طور مکرر شنیده می‌شود سانتریفیوژ است. سانتریفیوژ به هر دستگاهی گفته می شود كه با سرعت زیادی به دور خود چرخیده و در همین حال با استفاده از نیروی گریز از مركز ایجاد شده، مواد درون خود را نیز به بیرون پرتاب می كند.
از اولین سانتریفیوژ صنعتی دنیا که توسط یک دانشمند آلمانی به نام زیپه اختراع شد بیش از نیم قرن می گذرد. البته تکنولوژی آن با سانتریفوژهای امروزی فرق زیادی داشت، ولی اصول کار آن فرقی با سانتریفوژهای امروزی نداشت.
در سوخت هسته ای از سانتریفوژ های استوانه‌ای شکلی استفاده می کنند که درست مثل توربین هواپیما پره‌هایی در وسط آن وجود دارد. این پره‌ها به طور متوسط در هر ثانیه 1000 دور می‌زنند. در نتیجه این چرخش، اورانیوم سنگین روی دیواره آخرین سانتریفوژ قرار می‌گیرد و اورانیوم235در کنار آن می‌نشیند. باید هزاران سانتریفوژ در کنار هم قرار گیرند تا بتوان با کمک مجموعه آنها اورانیوم را غنی کرد ایران در فرآیند کاربردی غنی‌سازی از روش سانتریفوژ گازی استفاده می‌کند.
برای درک بهتر تفاوت سانتریفیوژ IR8 با دیگر سانتریفیوژها باید با واژه دیگری به نام «سو» هم آشنایی داشته باشیم.
«سو» در علوم هسته ای واﺣﺪ اﻧﺪازه‌ﮔﯿﺮی برای سنجش ﻣﻘﺪار ﻛﺎر ﻻزم ﺑﺮای ﺟﺪاﺳﺎزی، اﻳﺰوﺗﻮپ ﺳﺒﻚ ﻋﻨﺼﺮ اوراﻧﯿﻮم (U235) از اﻳﺰوﺗﻮپ ﺳﻨﮕﯿﻦ‌ﺗﺮ آن است، سانتریفیوژها که دارای نسلهای مختلف با توان غنی‌سازی متفاوت هستند، هر یک از این نسلها، ظرفیت "سو" متفاوتی دارند؛ دستگاه‌های سانتریفیوژ نسل یک که در کشورمان به IR1 شهرت یافته‌اند، دستگاه‌هایی با ظرفیت یک سو هستند.
دستگاه‌های سانتریفیوژ نسل دو یا به عبارتی IR2 ظرفیتی معادل پنج سو دارند و آخرین نسل از سانتریفیوژها که از سال 93 کشورمان به توانمندی بومی ساخت آنها دست یافت و به تازگی خبر گاز رسانی به آن رسانه ای شد، دستگاه‌ سانتریفیوژ نسل هشتم یا IR8 است که این سانتریفیوژها ظرفیتی معادل 24 سو دارند یعنی قدرتی معادل 24 برابر سانتریفیوژهای نسل اول؛ ایران از سال 93 به این فناوری دست یافت اما در آن زمان مسولین کشور در حال مذاکره برای برجام بودند در همان زمان علی اکبر صالحی تاکید کرد ما برای این که حسن نیت خود را به طرف مقابل نشان دهیم، تا زمانیکه مذاکرات ادامه دارد قصد تزریق گاز اکتیو UF6 به سانتریفیوژ‌های IR8 را نداریم.» حال با گذشته بیش از یک سال از مذاکرات و اجرایی شدن برجام و اثبات حقانیت ایران در زمینه استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای دانشمندان ما در چاچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تزریق گاز به سانتریفیوژهای IR8 را شروع کردند.